کتاب جریان های اصلی در مارکسیسم (دو جلدی)

در زمان نه چندان دور، مارکسیسم هم یک آیین فلسفی یا نیمه فلسفی بود و هم یک ایدئولوژی سیاسی، و دولت های کمونیستی از آن به سان منبع اصلی مشروعیت خود، و نیز به عنوان مذهب اجباری مردم بهره می جستند. مهم نبود که آیا مردم به راستی به این ایدئولوژی باور داشتند یا نه، وجودش در هر حال برای این دولت ها لازم بود. در واپسین سال های حکومت کمونیستی، این ایدئولوژی دیگر عملا به عنوان یک ایمان زنده وجود خارجی نداشت، با این حال به قوت خود باقی بود، چون ابزار عمدۀ توجیه مشروعیت نظام قدرت حاکم به شمار می رفت. ولی بالاخره روزی فرا رسید که هم ایدئولوژی حاکم از اعتبار افتاد و هم امپراتوری از هم پاشید. این فروپاشی یکی از علل مرگ نظام قدرت کمونیستی در اروپا بود. یکی از دلایل سودمندی مطالعۀ تاریخ مارکسیسم این است که اندیشه های فلسفی ای که برای مدتی طولانی از رونق فراوانی برخوردار بودند، هرگز یکسره از رونق نمی افتند. این اندیشه ها گاه واژگانی نو برمی گیرند، ولی کماکان در فرهنگ زیرزمینی برخی جوامع به حیات خود ادامه می دهند. مارکسیسم که به سنت فکری و تاریخ سیاسی سده های نوزدهم و بیستم تعلق دارد نه تنها از این بابت، بلکه به دلیل داعیۀ دائما مکرر اما سخت معیوب شده که یک نظریه ای علمی است، از اهمیت ویژه برخوردار است. به علاوه، این فلسفه پیامدهایی عملی داشت و برای شماری از انسان ها سختی ها و ستم هایی وصف ناشدنی به همراه آورد. برخی می خواستند بساط مالکیت خصوصی و بازار را برچینند و به جای آن یک نظام برنامه ریزی همه گیر بنشانند، ولی نشد. نویسنده در مجموعۀ حاضر، “مارکسیسم” و جریان های اصلی آن را از ابتدا تا هنگام فروپاشی مورد بررسی و نقد قرار داده است. در کتاب به فروپاشی مارکسیسم به طور مفصل و نقادانه پرداخته شده است.