ایرانیﻫﺎ، رومیﻫﺎی پیش از میلاد، مصریﻫﺎ، سومریان، بابلیان، فنیقیان، هندیﻫﺎ، آزتکﻫﺎ، اینکاﻫﺎ، جشن سالانهی خود را در فصل بهار و روزهای نخست آن برگزار ﻣیکردند؛ حتا باورها و آئینﻫﺎی دینی و استورهﺍی نیز از آن نشانهﻫﺎ دارد. شاید آریایی بودن تبارهای خاور زمین، نشان از یگانی در جشنﻫﺎ، آداب و آئین، هنرآفرینی و فرهنگ آنان دارد. (دانشمندان به تازگی فرهنگﻫﺎی بابل، مصر، سومر و فنیقیان را جزو نژادهای کوچندهی آریایی به شمار ﻣیآورند). ایرانیان باستان که شادی و شادزیستی را دستور خداوند (اهورا مزدا) ﻣیدانستند، افزون بر جشنﻫﺎی ماهانه، جشنﻫﺎی سالانه و میان سالانه مانند نوروز، مهرگان، جشن بزرگداشت آب، آتش و باد برگزار می‌کردند و بخششﻫﺎی خداوندی را پاس ﻣیداشتند. هنگامی که در جنگ با دشمن یا بر پدیدهﺍی چون خشکسالی، زمین لرزه، تندباد و یا بیماریﻫﺎی کشنده چیره ﻣیشدند، آن روز فرخنده را جشن ﻣیگرفتند. جشن از واژهی «یزش» و «یسن» به معنای نیایش و ستایش از خداوند بزرگ و داناست. در واقع جشن گرفتن، پاک شدن از گناه، راندن دیوها، قدردانی از خداوند برای روزی و نعمت، پایداری و پایندگی است. ایرانیان اورمزد روز را، روز آفرینش زمین و روز خدا ﻣیدانستند. اگر بپذیریم که پدیدهی نو شدن و دگرگونی با بهار و نوروز پیوند دارد، پس گوهر بودگی جهان، بهار است. هیچ باشندهﺍی از زایش ورویش روگردان نیست. در این نسک (کتاب) به آئینﻫﺎی بهاری، فرهنگ جشنﻫﺎی ایرانی و انیرانی، چکامهﻫﺎی بهاری و نوروزی بیشتر پرداخت ﻣیکنیم.
کتاب جشنها و آیین های ایران باستان
عطائی