کتاب چگونه غیرقابل پیش بینی را پیش بینی کنیم

کتاب «چگونه غیرقابل پیش‌بینی را پیش بینی کنیم» نوشته ویلیام پاندستون درباره‌ی این است که انسان‌ها در موقعیت‌هایی که تصور می‌کنند «تصادفی» رفتار می‌کنند، در واقع از الگوهای تکراری ذهنی پیروی می‌کنند. نویسنده با مثال‌هایی از بازی‌ها، آزمایش‌های روان‌شناسی و موقعیت‌های روزمره نشان می‌دهد که تصمیم‌های ما، حتی وقتی فکر می‌کنیم بی‌هدف هستند، تا حد زیادی قابل پیش‌بینی‌اند. کتاب بر پایه‌ی پژوهش‌هایی در زمینه‌ی نظریه‌ی بازی‌ها، آمار و روان‌شناسی شناختی نوشته شده و هدفش توضیح سازوکارهایی است که باعث می‌شوند الگوهای رفتاری در انسان‌ها شکل بگیرند.
پاندستون توضیح می‌دهد که مغز انسان در برابر تصادف واقعی مقاومت دارد. وقتی از کسی خواسته می‌شود انتخابی تصادفی انجام دهد، معمولا ذهنش الگوهایی می‌سازد تا از تکرار یا نظم بیش از حد پرهیز کند، اما همین تلاش برای «تصادفی بودن» به پیش‌بینی‌پذیری منجر می‌شود. نویسنده این رفتار را در بازی‌هایی مثل سنگ-کاغذ-قیچی، انتخاب عدد، یا حتی رمزگذاری‌های شخصی بررسی می‌کند و نشان می‌دهد چطور می‌توان این الگوها را تشخیص داد.
در ادامه، کتاب وارد موقعیت‌های عملی‌تر می‌شود؛ از تصمیم‌گیری در مذاکره و شرط‌بندی گرفته تا رأی‌گیری و تحلیل داده‌های رفتاری. پاندستون توضیح می‌دهد که چگونه خطاهای ذهنی جمعی، مانند تمایل به تکرار یا اجتناب از افراط، باعث می‌شود انتخاب‌های گروهی نیز قابل پیش‌بینی باشند. او با استفاده از داده‌ها و نمونه‌های واقعی نشان می‌دهد که شناخت این الگوها نه‌تنها در بازی‌ها، بلکه در تعامل‌های اجتماعی و اقتصادی هم کاربرد دارد.
نویسنده تأکید می‌کند که انسان‌ها در اصل موجوداتی الگوسازند و همین ویژگی، هم نقطه‌ضعف و هم ابزار شناخت آن‌هاست. او نتیجه می‌گیرد که پیش‌بینی رفتار دیگران الزاما به معنای کنترل یا فریب نیست، بلکه روشی برای درک بهتر تصمیم‌گیری انسانی است. از دید او، کسی که بتواند این الگوها را ببیند، در واقع تصادف را بهتر می‌فهمد؛ نه به خاطر هوش بیشتر، بلکه چون از تکرارهای ذهنی انسان آگاه است.