مهدی فرخ

مهدی فرخ

سید مهدی فرخ (۱۲۶۵– ۱۴ آذر ۱۳۵۲، تهران) ملقب به مبین‌السلطنه و بعد معتصم‌السلطنه دولت‌مرد ایرانی اواخر دوره قاجار و دوره پهلوی بود. او نخستین وزیر صنایع و نخستین وزیر خواربار ایران است.. نزدیک به نیم قرن مشاغل و مقامات مختلف حکومتی و سیاسی داشت: هفت مرتبه استاندار و پنج نوبت وزیر و سه دوره سناتور و دو دوره نماینده مجلس و دو دفعه سفیرکبیر شد. پدرش سیدمحمد سادات تهرانی و مادرش دختر میرزا علی‌نقی‌خان حکیم‌الممالک بود. در سیزده سالگی لقب مبین‌السلطنه و فرمان مستوفی‌گری از مظفرالدین شاه گرفت. پس از تحصیلات ابتدائی و متوسطه به مدرسه سیاسی راه یافت، دوره آن مدرسه را قبل از مشروطیت پایان داد و در اداره تذکره و دفتر وزارتی وزارت امور خارجه مشغول کار شد.
نخستین مأموریت مبین‌السلطنه در قفقاز بود. چندی در باطوم و گنجه نایب کنسول بود تا در ۱۳۳۱ قمری (۱۲۹۲ خورشیدی) به ایران بازگشت و به عنوان کارگزار، مأمور خدمت در تربت حیدریه شد. کارگزاران وزارت خارجه مسئول رسیدگی به امور قضائی اتباع بیگانه در کشور، بویژه اتباع روسیه بودند چون بنابر معاهده‌ها و توافق‌نامه‌های کاپیتولاسیون، محاکم عدلیه نمی‌توانستند به شکایات علیه آنها رسیدگی کنند یا در صورت ارتکاب جرم مورد پیگردشان قرار دهند.
در انتخابات دوره سوم قانونگزاری، مبین‌السلطنه از طرف مردم تربت حیدریه به مجلس رفت و جزو جوانترین نمایندگان مجلس شد. این دوره با شروع جنگ جهانی اول و مهاجرت نمایندگان به کرمانشاه بیش از یک سال طول نکشید. پس از تاجگذاری احمدشاه لقب معتصم‌السلطنه گرفت.
معتصم‌السلطنه پس از پایان نیمه‌کاره مجلس در سال ۱۲۹۴ به وزارت خارجه بازگشت و سرحددار سیستان و پس از مدتی کارگزار گیلان شد. پس از دو سال ریاست اداره تحریرات روس در وزارت خارجه به عهده او واگذار شد.

کتاب های مهدی فرخ