کتاب نقش گروههای معارض در روابط ایران و عراق (1378-1357)

معرفی اجمالی: پس از استقلال عراق و همسایگی رسمی این کشور با کشور پهناور ایران در مرزهای غربی، همواره مناقشاتی بین دو کشور وجود داشته که بسته به موضوع مناقشه، شدت و ضعف داشته است. در عین حال ماهیت منازعه تحت تأثیر اختلافات ایدئولوژیک دو کشور بوده است؛ هرگاه تعارضات ایدئولوژیک کاهش یافته و همسانی ایدئولوژیک بخصوص برای تأمین اهداف و برنامه های دولت های مداخله گر، بر مناسبات دو کشور سایه افکنده، شاهد مرزهای آرام و بدون تنش بوده ایم. به بیان روشن تر، حسن هم جواری ایران و عراق تا حد زیادی تحت تأثیر روابط و مناسبات این دو کشور با جهان غرب، بویژه ایالات متحده ی آمریکا بوده است، اما نزدیکی هر کدام از این کشورها به دیگر قدرت های رقیب، موجب زنده شدن اختلافات مرزی، تنازعات قومی، درگیری های سیاسی و تنش های مذهبی شده است. پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 که با تکیه بر ایدئولوژی اسلام و بدون دخالت قدرت های جهانی اتفاق افتاد، سبب پایان یافتن هژمونی ایالات متحده ی آمریکا در کشور اسلامی ایران شد. این موضع جدید جهانی و خصوصا منطقه ای و استقبال شدید ملت های مسلمان منطقه از پیروزی انقلاب، بیش از هر چیز، رژیم بعث عراق را به واکنش واداشت. رژیم بعثی عراق که متکی بر ایدئولوژی ناسیونالیسم عربی بود و از نظر قطب بندی در زمره ی دوستان سوسیالیسم شرق به شمار می آمد، با چرخشی 180 درجه ای، آشکارا در راستای تأمین اهداف امپریالیستی غرب به خصوص ایالات متحده امریکا قرار گرفت. رژیم بعث عراق علاوه بر تحمیل کردن جنگی 8 ساله و تمام عیار، صدمات جبران ناپذیری در حوزه های مختلف اقتصادی، نیروی انسانی، فرهنگی و سیاسی بر هردو کشور وارد نمود. در عین حال با بهره گیری از فضای باز سیاسی - اجتماعی پس از پیروزی انقلاب اسلامی که قومیت های مختلف خواستار دست یافتن به حقوق پایمال شده ی خود در دوران حکومت رژیم وابسته ی پهلوی بودند، با موضع حمایت از گروه های معارض، حادترین و جدی ترین چالش ها را برای انقلاب نوپای اسلامی به وجود آورد. کتاب حاضر ضمن بررسی و تحلیل تاریخ روابط دو کشور ایران و عراق، به تشریح چالش های نیروهای معارض دو کشور پرداخته است. نکته ی قابل توجه در تحلیل تعارض های نیروهای تحت حمایت دو کشور این است که هرچه از زمان پیروزی انقلاب اسلامی می گذرد، برتری جمهوری اسلامی را در برخورد با نیروهای معارض ایرانی مشاهده می کنیم که عمق استراتژیک ایران یکی از عوامل موثر در این موقعیت تلقی می شود؛ برعکس در رژیم بعثی عراق به دلیل نداشتن پایگاه مردمی، بیش تر شاهد برتری نیروهای معارض هستیم تا آن جا که مناطق شمالی عراق که عمدتا مناطق کردنشین می باشند، از حاکمیت رژیم خارج شده، در اختیار نیروهای معارض قرار گرفته است. مرکز اسناد انقلاب اسلامی که تمام سعی و تلاش خود را بر گسترش ادبیات انقلاب اسلامی در حوزه های مختلف متمرکز نموده است، امیدوار است با انتشار این کتاب گام مهمی در روشن نمودن زوایای تاریک مناسبات دو کشور ایران و عراق، بخصوص چالش های نیروهای معارض این دو کشور بردارد.