کتاب بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران

زمانی که با یک جامعه روبه‌رو می‌شویم، آنچه ممکن است در وهله اول توجه ما را به خود جلب کند، ابعاد متفاوت و کارکردهای متنوع آن است. ریشه این تعدد ابعاد و تنوع کارکردها در جامعه را میتوان در وجود نیازهای پرشمار و جنبه‌های گوناگون اولین اجزای تشکیل‌دهنده یک جامعه، یعنی انسان‌ها جستجو کرد. به دلیل این خصوصیت انکارناپذیر، اصول و مبانی اساسی یک جامعه در تمامی قسمت‌ها بر پایه نیازها و ویژگی‌های اعضای تشکیل‌دهنده آن ایجاد شده و سازماندهی می‌شوند. این اصول و مبانی، با گذشت زمان به شکل نظام‌ها و خرده نظام‌هایی که هر کدام نهادها و ساختار های اجتماعی مختلفی را در ذیل خود دارند، درآمده و از این طریق به شکل آسان‌تر،سریع‌تر و کارآمدتری به کار برطرف کردن احتیاجات اعضا مشغول می‌شوند. اما آنچه در رابطه با این مفاهیم لازم به ذکر است، این حقیقت است این نظام‌ها پس از ایجاد شدن به راحتی قابل تغییر نبوده و در مقابل نیروهای انقلابی و تحول طلب به شدت مقاومت می‌کنند. آن‌ها همچنین در فرایند تکامل خود، صاحب نیرویی قهری می‌شوند که به آن‌ها امکان تحمیل ارزش‌ها و هنجارهای حاکم را به اعضای جدید جامعه می‌دهد.یکی از این نظام‌ها،که نقش بسیار مهم و تعیین کننده‌ای در بقای یک جامعه دارد، نظام فرهنگ است. فرهنگ حاکم بر یک جامعه، شامل مجموعه‌ای از روش های ارضای نیازهای مختلف می‌شود که توسط بخش اعظم اعضای جامعه مورد پذیرش قرار گرفته است. در هر جامعه، فرهنگ به صورت‌های مکتوب و غیر مکتوب، وظیفه تشکیل نظام نمادین آن جامعه را در سطح کلان بر عهده داشته و تولید و بازتولید آن، عمدتا در عرصه تعاملات اجتماعی اتفاق می‌افتد. همچنین این امکان وجود دارد که بازتاب فرهنگ را در نقاط مشترک شخصیت‌های اعضای جامعه شناسایی کرد. کتاب «بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران» اثر مسعود چلبی، جامعه‌شناس ایرانی، تلاشی است در راستای شناخت نسبی منش و شخصیت ایرانی که با تمرکز بر نظام فرهنگ و انعکاس آن در این دو مبحث به نگارش درآمده است. شواهد تجربی این کتاب از سه مجموعه داده تشکیل می‌شوند که عبارتند از: منابع ثالث شامل روایات مکتوب غربی، عربی و ایرانی، منابع ثانویه شامل پژوهش‌های انجام گرفته توسط دیگر محققان، و منابع اولیه که داده‌های آن از طریق یک پیمایش در سال 2021 میان ساکنان بالای هفده سال برخی از شهرهای ایران جمع آوری شده است.
این کتاب، چه از حیث موضوعی که مورد تحقیق و مداقه قرار می‌دهد و چه از لحاظ اعتبار داده‌ها و نتایج آن بسیار ارزشمند بوده و خواندن آن، به‌ویژه برای علاقه‌مندان به علوم اجتماعی، بسیار سودمند و لذت‌بخش خواهد بود.