کتاب حکمرانی شایسته

کتاب «حکمرانی شایسته؛ شرح عهدنامه مالک اشتر» اثر محمد سروش محلاتی، حاصل مجموعه‌ای از ۳۵ نشست علمی است که طی سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶ در بنیاد اندیشه و احسان توحید برگزار شد. این نشست‌ها به شرح و تفسیر نامه ۵۳ نهج‌البلاغه، معروف به عهدنامه مالک اشتر، اختصاص داشت. این نامه، که از سوی امام علی (ع) به مالک اشتر پس از انتصاب او به حکومت مصر نوشته شده، یکی از مهم‌ترین اسناد تاریخی درباره اصول و مبانی حکمرانی عادلانه و مطلوب به شمار می‌رود. در این نامه، امام علی (ع) وظایف، اختیارات و شرایط لازم برای یک حاکم شایسته را به تفصیل بیان کرده است.
محمد سروش محلاتی در این کتاب، با استفاده از منابع متعدد و شروح پیشین بر این نامه، به تحلیل و تفسیر آن پرداخته است. از جمله منابعی که نویسنده از آنها بهره برده، می‌توان به آثار آیت‌الله منتظری، آیت‌الله فاضل لنکرانی و علامه محمدتقی جعفری اشاره کرد. این کتاب در ۳۰ فصل تنظیم شده که ۲۷ فصل آن با عنوان کلی «دولت» به ابعاد مختلف یک حکومت ایده‌آل پرداخته است. عناوینی مانند «دولت افکار عمومی»، «دولت رحمت»، «دولت ادب»، «دولت مشورت»، «دولت شایستگان»، «دولت انصاف»، «دولت فرهنگ»، «دولت قدرت»، «دولت دادگر»، «دولت مدیریت»، «دولت عمران»، «دولت خدمت»، «دولت نظارت»، «دولت رفاه»، «دولت مردمی»، «دولت مسئولیت و معنویت»، «دولت ارتباطات»، «دولت بی‌حاشیه»، «دولت پاسخگو»، «دولت صلح و ثبات»، «دولت امنیت»، «دولت اخلاق»، «دولت تدبیر»، «دولت استبدادستیز» و «دولت اصول‌گرا» از جمله موضوعاتی هستند که در این بخش‌ها مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
نویسنده در این کتاب، به اهمیت نهج‌البلاغه و تأثیر آن بر زندگی فردی و اجتماعی پیروان امام علی (ع) اشاره کرده و می گوید: «ما در برابر نهج‌البلاغه احساس شرمندگی می‌کنیم، چه در حوزه اندیشه و نظر و چه در عمل و رفتار. این شرمندگی هم در سطح فردی و هم در سطح جمعی و حکومتی وجود دارد. اگر یک غیرمسلمان نهج‌البلاغه را بخواند و سپس رفتار ما به عنوان پیروان امام علی (ع) را ببیند، نه تنها تفاوت زیاد، بلکه تناقضی آشکار میان محتوای این کتاب و عملکرد ما مشاهده خواهد کرد.»
کتاب «حکمرانی شایسته» توسط انتشارات میراث اهل قلم منتشر شده است. این اثر نه تنها برای علاقه‌مندان به نهج‌البلاغه و مباحث حکمرانی، بلکه برای کسی که به دنبال درک بهتر از اصول اخلاقی و سیاسی اسلام است، منبعی ارزشمند محسوب می شود. با توجه به ساختار منظم و محتوای وثیق کتاب، این اثر به عنوان یک راهنمای جامع برای مطالعه و تأمل در عهدنامه مالک اشتر مورد استفاده قرار می گیرد.