کتاب کریم خان زند

کریم خان زند فرمانروایی در تاریخ ایران است. این خان ایلیاتی در میانه ی هرج و مرج پس از قتل نادرشاه به قدرت رسید و کشور را سامان بخشید. رفتار معتدل و مبتکرانه ی او در قدرت و مهارتش در ایجاد تعادل بین خواسته های خوانین ایلیاتی و سرکردگان شهرها، بین ایرانی و ترک و عرب، شیعه و سنی و غیرمسلمان وجب ثباتی کم سابقه در ایران بود. این زندگی نامه ی جامع درباره ی کریم خان، نگاهی تاریخی به تکوین هویت یگانه ی ایران در میان ملت ها و اقوام نوظهور غرب آسیا ارد و در این میان حکومت کریم خان زند را محور اصلی عصری می داند که از زمان برقراری سلسله ی صفویه و رسمیت یافتن مذهب تشیع دوازده امامی تا انقلاب منتهی به سرنگونی نظام شاهنشاهی در سال ۱۳۵۷، سرنوشت این کشور را رقم زده است. حوادث تاریخی مذکور در این کتاب اکثرا از منابع معاصر: وقایع نامه های ایرانی، گزارش های سیاحان بریتانیایی، فرانسوی، هلندی، روس و جز اینها که از سرزمین های زند بازدید کرده اند و خاطرات ایرانیان و ارمنیان مقیم و مهاجر گرفته شده است.

کریم‌خان زند شخصیتی‌ست شمایل‌سان. نامش یادآور رواداری و علوّ طبع و دلاوری ایلیاتی‌ست و صیّت او بدین صفات از عنوانی هم که چونان فرمانروا بر خود نهاد پیداست: وکیل‌الرعایا. دورهٔ پنجاه‌سالهٔ مابین مرگ نادرشاه و برآمدن دودمان شاهی قاجاریان از تاریک‌ترین ادوار تاریخ جدید ایران به شمار می‌آید که دقیقا مقارن است با شکوفایی کریم‌خان زند و برآمدن زندیه، که عملا منحصر است به فرمانروایی فراگیر شخص او بر سراسر ایران، مگر خراسان، البته به‌علاوهٔ بصره در آن‌سوی اروندرود.
برآمدن کریم‌خان زند حاصل چه سلسله وقایعی بود؟
وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران در دورهٔ فرمانروایی او چگونه بود؟
چرا پس از مرگ او سران طایفهٔ زندیه به جان هم افتادند و نتوانستند بنایی را که او بنیاد نهاد حفظ کنند؟
جان ر. پری در این اثر کوشیده است با غور در منابع دست اول به این پرسش‌ها پاسخ دهد و ضمن ترسیم سیمای کریم‌خان زند تصویری نیز از ایران دورهٔ او ترسیم کند.