کتاب تاریخ برده داری و رهایی برده ها

شنیدن کلمه‌ی «برده» و «برده‌داری» احتمالا بردگان سرزمین‌های عربی و آفریقاییان سیه‌چهره را به یادتان آورد و شاید برایتان عجیب باشد که از بردگان در ایران بشنوید. عجیب‌تر آن‌که باید بدانید بردگان در ایران تنها به سیاه‌پوستان و آفریقایی‌های مهاجر منحصر نبوده‌اند، بلکه خود ایرانیان هم به بردگی گرفته می‌شدند. این موضوع که تاکنون جنبه‌های پنهان و گفته‌نشده‌ی بسیاری داشته است، موردتوجه یکی از پژوهشگران ایرانی-کانادایی که اکنون دانشیار تاریخ خاورمیانه در دانشگاه بروک است، قرار می‌گیرد. بهناز میرزایی- که می‌گوید خودش هم از وجود برده‌داری در ایران بی‌خبر بوده- در بیست سال گذشته به تحقیق درباره‌ی ایرانیان آفریقایی‌تبار پرداخته و این تاریخ تقریبا ناشناخته در ایران را مطالعه کرده است. اگرچه سابقه‌ی تجارت میان ایران و آفریقا به صدها سال پیش بازمی‌گردد اما بهناز میرزایی در تحقیقات خود دریافته است که برده‌داری در ایران بیشتر در دو زمان رواج داشته است: دوران قاجار و اوایل پهلوی. تا این‌که در سال ۱۳۰۷ بر اساس «قانون منع خرید و فروش برده در خاک ایران و آزادی برده در موقع ورود به مملکت» این کار غیرقانونی تلقی می‌شود.
میرزایی نتیجه‌ی تحقیقات خود را طی 8 فصل درباره‌ی موضوعات تجارت و برده‌داری در مرزهای ایران، برده‌داری و شکل‌گیری مرزهای جدید ایران، تجارت مردم به بردگی گرفته‌شده از آفریقا به ایران، الگوهای برده‌داری در قرن نوزدهم در ایران و قانون منع تجارت برده ضد برده‌داری آورده است.