کتاب وقتی پیشگویی به خطا می رود

کتاب «وقتی پیش‌بینی‌ها شکست می‌خورند» (When Prophecy Fails) نوشته‌ی لئون فستینگر، هنری ریکن و استنلی شاختر، کتابی است که به بررسی پدیده‌ی «ناهماهنگی شناختی» (Cognitive Dissonance) در انسان‌ها می‌پردازد. این کتاب به خواننده کمک می‌کند تا درک بهتری از چگونگی عملکرد ذهن انسان در مواجهه با اطلاعات و باورهای متناقض داشته باشد.
به گفته‌ی کتاب «وقتی پیش‌بینی‌ها شکست می‌خورند» ناهماهنگی شناختی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن فرد دو یا چند باور، ایده یا ارزش متناقض را به طور همزمان در ذهن خود دارد. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد تنش و ناراحتی در فرد شود و او را به دنبال راهی برای کاهش این تنش و هماهنگ کردن باورهای خود سوق دهد.
یکی از پژوهش‌هایی که نویسندگان کتاب انجام داده‌اند، بررسی یک گروه مذهبی بود که پیش‌بینی کرده بودند جهان در تاریخ مشخصی نابود خواهد شد. اما وقتی این پیش‌بینی محقق نشد، اعضای گروه به جای پذیرش اشتباه خود، به دنبال توجیه و تفسیر دیگری برای آن گشتند. در ادامه نشان می‌دهد که چگونه افراد می‌توانند برای حفظ باورهای خود، حتی در مواجهه با شواهد متناقض، به توجیه و تفسیرهای مختلف روی بیاورند. درواقع این کتاب به خوانندگان کمک می‌کند تا رفتار انسان‌ها را در شرایطی که با اطلاعات و باورهای متناقض روبه‌رو می‌شوند، بهتر درک کنند.
این پژوهش به دلیل ماهیت خاص خود و یافته‌های جالبی که به دست آورد، به یکی از مطالعات کلاسیک در روانشناسی اجتماعی تبدیل شده است. این کتاب به خواننده کمک می‌کند تا درک بهتری از چگونگی عملکرد ذهن انسان در مواجهه با اطلاعات و باورهای متناقض داشته باشد و بتواند رفتار خود و دیگران را در این شرایط بهتر تحلیل کند.