«کتابخانه‌ی استالین: دیکتاتور و کتاب‌هایش» نوشته‌ی جفری رابرتز، نگاهی جذاب به مجموعه کتاب‌های شخصی دیکتاتور شوروی ژوزف استالین است. این مجموعه با بیش از ۲۰۰۰۰ جلد کتاب به زبان‌های مختلف، بینش عمیقی نسبت به شخصیت های تأثیرگذار بر او، علایق و حتی جنایات استالین ارائه می‌دهد.
سوال اصلی کتاب این است: «آیا از کتابخانه‌ی استالین می‌توان به راز پنهان شخصیت واقعی او پی برد؟»، رابرتز با بررسی یادداشت‌ها و زیرنویس‌های استالین، نحوه درگیری او با متون کلاسیک مارکس، انگلس، لنین و دیگر انقلابیون را بازسازی می‌کند. استالین آداب خاصی برای حاشیه‌نویسی بر کتاب داشت و با مدادهای قرمز، آبی و سبز در صفحات کتاب‌ها یادداشت‌هایی می‌نوشت به گونه ای که با خواندن این کتاب، شاهد استالین مشتاق، خواننده‌ای پروپاقرص هستیم که آثار ادبی و تاریخ‌نگاری روسی را می‌بلعد و از ایده‌ها و قسمت‌هایی از آن برای توجیه اقدامات استبدادی خود استفاده می‌کند. و از یافته‌های خود که با مطالعه کتاب‌ها بدست می‌آورد، برای توجیه اقدامات خود استفاده می‌کرد، یا از آن‌ها بسیار تاثیر می‌پذیرفت. مثلا از کتاب شهریار، نوشته‌ی ماکیاولی که بخش‌های زیادی از آن، توسط استالین خط‌کشی شده‌است، نشان می‌دهد شاید این کتاب بر دیدگاه استالین در مورد حکمرانی با ترس بر روی مردم اثر گذاشته باشد.
در حالی که این کتابخانه منظره‌ای از ذهن رهبر شوروی ارائه می‌دهد، استالین را نیز انسانی‌تر جلوه می‌دهد. ما علاقه او به آثار کلاسیک گوته، شکسپیر و دیکنز و همچنین عشقش به موسیقی، تئاتر و اپرا را کشف می‌کنیم. در نهایت، این کتابخانه به برداشتن لایه‌های پیچیده‌ی شخصیتی کمک می‌کند که از تاکتیک‌های بیرحمانه در کنار باورهای ایدئولوژیک اصیل برای تحول روسیه استفاده کرد. کتابخانه‌ی استالین، صرفا یک کتاب درباره کتاب‌ها نیست. این کتاب با استفاده از عادات مطالعاتی یک دیکتاتور، بینش روان‌شناختی و درک عمیق‌تری از برخی وقایع بیرحمانه‌ی قرن بیستم ارائه می‌دهد.
برای تاریخ‌پژوهان حتما جالب است، که استالین در کتابخانه‌ی خود، سکته مغزی کرد و جان داد، به راستی که معمای این کتابخانه چه بود؟ و چه ارزشی برای استالین داشت؟ رابرتز با توجه به این سوال اثری بسیار جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ و کتاب‌دوستان خلق کرده است.
کتاب کتابخانه استالین
کتاب کوله پشتی
جفری رابرتز
