نصیرالدین ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی، از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین دانشمندان و فیلسوفان دوران اسلامی در قرن هفتم هجری است که آثار و نوشته‌های زیادی را در علوم مختلف از خود بر جای نهاده است و با تأسیس مراکز علمی نقشی مهم و بنیادین در حفظ و احیای علم در تمدن اسلامی داشته است.
دربارۀ نصیرالدین طوسی تاکنون پژوهش‌ها و کتاب‌هایی به زبان‌های مختلف به چاپ رسیده و در ایران نیز چندین کتاب و مقاله پیرامون آثار و زندگی این شخصیت کم‌مانند، تألیف و یا ترجمه شده است. با این حال، شناخت شخصیت طوسی و درون‌مایۀ آثار و فعالیت‌های علمی او، نیازمند پژوهش‌های بیشتر و تحقیقات گسترده‌تر است و در واقع با توجه به گستردگی آثار طوسی و نیز زندگی پر فراز و نشیب او، آگاهی‌های ما دربارۀ او بسیار اندک است. از همین رو بایسته است افزون بر پژوهش در زوایای مختلف زندگی و آثار طوسی، دست‌کم مهمترین پژوهش‌های منتشرشده به زبان‌های مختلف در گوشه و کنار جهان، به زبان فارسی ترجمه شود تا از این رهگذر هم بهره‌گیری از این پژوهش‌ها برای فارسی‌زبانان بهتر فراهم شود و هم زمینۀ نقد و بررسی آن‌ها و در نتیجه شناخت و آگاهی بیشتر دربارۀ طوسی امکان‌پذیر گردد.
کتاب حاضر، ترجمۀ یکی از همین آثار است که به زبان عربی نوشته شده و می‌تواند برای پژوهشگران و خوانندگان فارسی‌زبان سودمند و دارای نکات و فواید تازه باشد و در عین حال زمینۀ نقد و بررسی برخی از دیدگاه‌ها دربارۀ نصیرالدین طوسی را فراهم آورد.
اصل این اثر به زبان عربی، «الفیلسوف نصیرالدین الطوسی موسّس المنهج الفلسفی فی علم الکلام الإسلامی» نام دارد و آخرین بار در سال ۱۹۸۰میلادی با تجدید نظر و اضافاتی در بیروت (دارالأندلس) منتشر شده است و ترجمۀ فارسی آن بر پایۀ چاپ نهایی آن صورت پذیرفته است.
این اثر در هشت فصل به شرح زیر سامان یافته است:
فصل نخست: کتاب‌شناسی پژوهش درباره طوسی و آثار او؛
فصل دوم: تولد، تحصیل و نگارش آثار اسماعیلی؛
فصل سوم: متفکر و سیاستمدار دولت مغول؛
فصل چهارم: شخصیت نصیرالدین طوسی؛
فصل پنجم: آثار و نگاشته‌های نصیرالدین طوسی؛
فصل ششم: جایگاه علمی نصیرالدین طوسی؛
فصل هفتم: دیدگاه‌های فلسفی نصیرالدین طوسی؛
فصل هشتم: جایگاه فلسفی کلامی نصیرالدین طوسی.
کتاب نصیرالدین طوسی پایه گذار کلام فلسفی
شایا
عبدالامیر اعسم
