مرزهای کشور ایران، به‌ویژه در دوران معاصر، مملو از وقایع و رخدادهای مهم و تاریخساز بوده و اشخاص برجسته و تأثیرگذار بسیاری را در خود پرورش داده است. افرادی که با اقدامات خود دست به تغییر مسیر تاریخ زده و سرنوشت مردم این کشور را به‌کلی متحول کرده‌اند. در این میان، نام دکتر محمد مصدق خوش می‌درخشد. صد سال است که نام محمد مصدق در سپهر سیاسی ایران شنیده می‌شود. تمجیدکنندگانش بسیارند و تقبیح‌کنندگانش نیز در سال‌های اخیر، پرشمار شده‌اند. هنوز او و کارنامه‌اش موضوع بحث گروه‌های فکری مختلف و پژوهشگران تاریخ و سیاست معاصر ایران است و گاه‌به‌گاه اسناد تازه‌ای له یا علیه او و در چهارچوب دستیابی به حقیقت کشف و منتشر می‌شوند و همچنان پژوهشگران در جست‌وجوی زوایایی تازه از حیات سیاسی او، دوران کودکی، نوجوانی، جوانی، وکالت، صدارت و حبس و حصر او را می‌کاوند. هم‌زمان که ستایشگران مصدق بیکار نبوده‌اند و تقریبا هر سال کتاب‌ها و مقاله‌های تازه‌ای با نگاهی ستایش‌آمیز درباره مصدق می‌نویسند، در سال‌های اخیر، برخی از پژوهشگران نیز به‌صراحت از ضرورت شکستن اسطورهٔ مصدق نوشته و گفته‌اند. کتاب «از مصدق تاریخی تا مصدق اسطوره‌ای» به قلم علی‌اصغر سیدآبادی، نویسنده و پژوهشگر ایرانی، یکی از بهترین متون به نگارش درآمده در راستای نیل به این هدف است. این اثر تلاش کرده است تا در این دوگانه گرفتار نشود. نویسنده در این کتاب سعی کرده است توضیح دهد که مصدق در افکار عمومی یا در روان جمعی ایرانیان چگونه پدیدار شده و «مصدق تاریخی» در چه شرایطی و با چه فرایندی به یک «مصدق اسطوره‌ای» تبدیل شده است که بیان هر انتقادی نسبت به آن صدای طرف‌داران متعصبش را درآورده و به برانگیختن خشم پیروان خشک‌اندیش او می‌شود. مطالعه این کتاب، هم به سبب رویکرد انتقادی و جالب‌توجهی که در نگاه به تاریخ دارد، و هم به سبب نثر شیوا و انسجام معنایی‌اش، بسیار مفید و تجربه‌ای متفاوت را برای تمامی علاقه‌مندان و دانشجویان تاریخ به ارمغان خواهد آورد.
کتاب از مصدق تاریخی تا مصدق اسطوره ای
اگر
علی اصغر سیدآبادی
