کتاب شمال و جنوب

«شمال و جنوب» کتابی نوشته الیزابت گاسکل، نویسنده انگلیسی است. این اثر در دسته ادبیات داستانی عاشقانه کلاسیک قرار می‌گیرد.
«شمال و جنوب» که نخستین بار در سال 1975 به چاپ رسید درباره دختر جوانی است که تحت اجبار باید شرایط تازه زندگی را بپذیرد و در این نقل مکان دچار تغییر دیدگاه نیز درباره جامعه و محیط اطراف خود می‌شود.
مارگارت با خانواده‌اش زندگی آرامی‌ در جنوب انگلیس دارد. پدر مارگارت کشیش است و اما به دلایل اعتقادی مجبور می‌شود کلیسا را ترک کند و همین موضوع باعث نقل مکان خانواده از منطقه همشایر آرام و سرسبز و مورد علاقه مارگارت می‌شود. آن‌ها به شمال انگلیس و منطقه‌ای شلوغ و پر از کارخانه مهاجرت می‌کنند. زشتی محیط جدید که در شهر صنعتی میلتون قرار دارد، ابتدا مارگارت را دچار افسردگی می‌کند اما پس از مدتی او از فقر و رنج کارگران آگاه می‌شود و حس پرشوری از برقراری عدالت اجتماعی را در خود پرورش می‌دهد. آسیابی محلی در نزدیکی محل زندگی خانواده مارگارت قرار دارد و او از این طریق با مشکلات کارگران آشنا می‌شود. مارگارت رابطه‌ای پرشور و عاشقانه را با صاحب آسیاب که مردی خودساخته به نام جان تورنتون است آغاز می‌کند و این درحالی است که مارگارت نسبت به رفتار تورنتون با کارگرانش مخالف است.
مارگارت نسبت به ارزش‌های مدرن و مادی شمال، دیدگاهی بسیار منتقدانه دارد. نویسنده در این رمان علاوه‌بر به تصویر کشیدن احساسات و حالات درونی شخصیت‌های داستان و توصیف روند تحول مارگارت پس از تغییر محل زندگی اطلاعات نیز درباره مذهب، طبقات اجتماعی، انقلاب صنعتی و جایگاه زنان در انگلستان قرن 19 ارائه می‌کند.