کتاب گذرهای جستاری موجود پیاده‌رونده

کتاب "گذرهای جستاری موجود پیاده‌رونده" نوشته‌ی کامران سپهران، در سال ۱۴۰۴ توسط نشر چشمه و گیلگمش منتشر شده است. این اثر مجموعه‌ای است از جستارهایی که در مرز میان اندیشه، زندگی شخصی، چهره‌نگاری هنری و تأملات فرهنگی سیر می‌کنند. عنوان کتاب به‌خودی‌خود استعاره‌ای‌ست از نسبت میان زیستن، دیدن و نوشتن؛ پیاده‌روی به‌منزله‌ی کنشی ذهنی و بدنی که نویسنده آن را به شیوه‌ای خلاقانه با فرم جستار پیوند می‌زند.
کتاب از ۱۷ جستار تشکیل شده که در سه بخش دسته‌بندی شده‌اند. در بخش اول، «چهره‌نگاری برق‌آسا»، نویسنده با پرتره‌هایی موجز اما تیزبینانه از چهره‌هایی چون شکسپیر، چخوف، نگری و واتسلاو هاول، نوعی مواجهه‌ی ذهنی با ویژگی‌های برجسته یا تناقض‌آمیز آن‌ها خلق می‌کند. این چهره‌نگاری‌ها، بیشتر از آن‌که زندگی‌نامه باشند، تصویرهایی ادبی و تکه‌گونی از شخصیت و میراث فکری این افرادند. در بخش دوم، «جستارهای موضوع‌محور»، ایده‌ها و مفاهیم نظری چون اقتباس، بدن، زبان، تئاتر و اجرا مورد تأمل قرار می‌گیرند. سپهران در این متون، بدون گرفتار شدن در زبان آکادمیک، نگاه تحلیل‌گر خود را با نثر شخصی و سیال ترکیب می‌کند. بخش سوم کتاب، «جستارهای زندگی‌نگاره‌ای»، صریح‌تر به تجربه‌ی زیسته‌ی نویسنده می‌پردازد؛ از اعترافی در باب اعتیاد به خرید گرفته تا تأملی شاعرانه بر پیاده‌روی و تنهایی. این جستارها هم‌زمان که از منظر روان‌شناختی و اجتماعی خواندنی‌اند، شکلی از خودکاوی نوشتاری نیز در آن‌ها نهفته است.
در مقدمه‌ی کتاب، سپهران با معرفی دو گونه‌ی جستار-«برق‌آسا» و «خرچنگ گوشه‌گیر»-به وضوح نشان می‌دهد که دغدغه‌ی اصلی او نه صرفا ارائه‌ی محتوای اندیشه‌ورزانه، بلکه تأمل در خود فرم جستار است؛ اینکه چگونه اندیشه می‌تواند در قالبی ادبی، شخصی، گاه ناپایدار اما نافذ بیان شود.
در مجموع، "گذرهای جستاری موجود پیاده‌رونده" اثری‌ست میان‌فرم؛ نه کاملا دانشگاهی، نه کاملا ادبی، بلکه چیزی در میانه. کتابی‌ست برای آنان که به زبان و اندیشه حساس‌اند، برای خواننده‌ای که نوشتار را نه صرفا وسیله‌ای برای انتقال معنا، بلکه نوعی راه رفتن، گم‌شدن و گاه رسیدن می‌داند. این اثر می‌تواند نقطه‌ی آغاز خوبی برای ورود به جهان جستارنویسی مدرن در ایران باشد-جهانی که در آن سوژه‌ی فردی، جهان بیرونی و فرم نوشتار، بی‌آنکه در خدمت یکدیگر باشند، با هم حرکت می‌کنند.