حسین بن منصور حلاج در حدود سال ۲۴۴ قمری در روستای تور از توابع شهر بیضا در جنوب غربی ایران به دنیا آمد. پدرش حلاج بود و حسین نیز گاهی به این حرفه می‌پرداخت. در آن زمان صنعت پارچه‌بافی در شوشتر و اهواز رونق داشت و پدر حلاج حرفه‌اش را در این شهرها دنبال کرد و سرانجام هم در سال ۲۵۵ خانواده‌اش را در شهر «واسط» در جنوب عراق مستقر کرد. حلاج ابتدا در سنت حنبلیان تحصیل کرد و راه شوشتر را در پیش گرفت و به محضر عارفی به‌نام سهل راه یافت. بعد به بصره که مرکز اشاعه صوفیه بود رفت. این آغاز زندگی پرماجرای حلاج شخصیت مهم و بحث‌برانگیز جهان اسلام است که سرانجام زندگیش به دار ختم می‌شود.
میسن نویسندۀ کتاب «حلاج» با تحقیقات فراوان به شکل مبسوطی ابعاد شخصیت حلاج را بررسی می‌کند و از این طریق زمانه و زمینۀ عصر حلاج را می‌کاود و اوضاع دینی، سیاسی و اجتماعی عصر او را بررسی می‌کند و چگونگی صف‌آرایی اقشار اجتماع آن روز در مقابل حلاج را شرح می‌دهد و تا پای دار او را دنبال می‌کند و سرانجام این عارف شوریده را به تصویر می‌کشد.
میسن، مولف کتاب «حلاج»، استاد تاریخ و ادیان در دانشگاه بوستون است و مدتی شاگرد حلاج‌شناس برجسته لویی ماسینیون فرانسوی بوده است. میسن سی سال از عمرش را صرف تحقیق در آثار و شخصیت حلاج کرده است. کتاب او تحقیقی اصیل و عمیق است. کتاب «حلاج» با این‌که پژوهشی تحلیلی و موشکافانه است تا حدی نثری «نیمه فنی» ، نیمه شاعرانه دارد. به عبارت دیگر نویسنده بیش از حد از شگردهای بلاغی و آرایه‌های لفظی استفاده کرده است. مترجم کتاب معتقد است این نوع نثر در برخی جاها با نوع مطالبی که ارائه می‌دهد، همخوانی ندارد. سخنان عرفا و صوفیان به اندازۀ کافی گرفتار استعارات، نمادها و پیچیدگی هست که درک آن‌ها را دشوار می‌کند، حال پرسش این است آیا مطلبی تحلیلی که قرار است این عوالم را روشن کند، خود باید گرفتار آرایه‌های ادبی و پیچیده‌گویی شود؟ از این رو، به نظر می‌رسد تمایل میسن به استفاده از نثری شاعرانه، کمی زبان اثر را پیچیده کرده است.
کتاب «حلاج» از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. عنوان برخی از بخش‌های کتاب از این قرار است: «واقعیت زندگی حلاج و موضوع نابودی»، «ظهور مجدد حیات روحانی حلاج و تاثیر مکرر آن»، «مسالۀ همه‌نگری»، «مسالۀ بی‌همانندی»، «جایگاه حلاج در عرفان اسلامی» و «مرگ حلاج». در پایان کتاب هم کتاب‌شناسی، فهرست نام‌ها و اصطلاحات آمده است.
تحلیل‌ها و استدلال‌های میسن در این کتاب خواندنی هستند و بدون شک، نوری تابانده است به جهان و روحیات یکی از بزرگ‌ترین و استثنایی‌ترین مردان تاریخ عرفان. ترجمۀ این اثر به فارسی، در واقع افزودن اثری ارزشمند به گنجینۀ آثار عرفانی است و برای علاقمندان به عرفان و پژوهشگران این وادی بسیار باارزش و مغتنم است.
کتاب حلاج
