کتاب قدرت خواندن از سقراط تا توییتر

سقراط معتقد بود جست وجوی حقیقت چنان طاقت فرساست که چنین وظیفه ای را فقط به معدودی از شهروندان آتن می توان سپرد؛ همین نکته یکی از دلایل کراهتش از متن مکتوب بود. او اصرار داشت معرفت «چیزی نیست که مثل سایر علوم بتوان در قالب کلمات درآورد»؛ فقط «پس از مراودهٔ طولانی میان آموزگار و شاگرد در جست وجوی موضوع» است که معرفت حقیقی به روح راه می یابد. (۴) گویا افلاطون، بیش از آنکه دلواپس متن مکتوب باشد، نگران انتشار آن میان تودهٔ مخاطبان بود:

اگر گمان می کردم که می شود این ها را به قالب کلمات مکتوبی درآورد که برای انبوه مردم مفید باشند، کاری شرافتمندانه تر از این در عمرم نمی یافتم... که بر ماهیت چیزها پرتو بیفکنم تا همگان ببینند. اما گمان نمی کنم «تفحص»، عنوانی که بدین مطالب داده می شود، هیچ سودی به حال مردم داشته باشد، الّا معدودی از آن ها، یعنی کسانی که با اندکی راهنمایی می توانند خودشان حقیقت را کشف کنند. و مابقی برخی دچار حقارتی بی بنیاد و ناشایست می شوند، و برخی مبتلا به غروری مبالغه آمیز و ابلهانه، انگار که چیزی عظیم آموخته اند.

در فرهنگ عمومی دمکراتیک امروزی که آگاهانه سعی در فراگیرشدن دارد، میل سقراط به محدودسازی آزادی مردم در خواندن محتوای دلخواهشان در شرایط دلخواهشان تکفیر می شود. اما حتی در قرن بیست ویکم نیز عامهٔ مردم را به گونه ای جلوه می دهند که انگار قربانیان بی دفاعی هستند در برابر دست کاری رسانه ای روزنامه ای زرد یا فنون تبلیغاتی. در عصر اینترنت، چنین دغدغه هایی چند برابر شده اند.