کتاب چگونه فروید بخوانیم

وجود فروید همچون بسیاری دیگر از متفکران بزرگ تاریخ غرب صحنه ی نبرد نیروها و گرایش های ناهمساز بود و همین امر در غرابت و گاه تعارض آمیزی پاره ای نظریه های او موثر افتاده است. در افکار فروید می توان ردپای فلسفه ای واجد انسجام راجع به جامعه، قسمی فلسفه ی اولی و حتا معرفت شناسی را مشاهده کرد، گو این که او هرگز به غیراز گریزها و کنایه هایی که گاه به فرضیه های فلسفی خویش می زند دست به توضیح و تبیین و توجیه کامل آن ها نمی زند از سوی دیگر فروید همواره میان دو انگیزه ی متنازع گرفتار بود: عشق شورانگیز به معرفت علمی و اشتیاق سوزان به کارهای هنری، چندان که به اعتقاد برخی از شارحان او در سراسر عمر هم دانشمند بود و هم هنرمند، تا آن که سرانجام گرایش هنری اش بر گرایش علمی چیرگی یافت. نکته ی مهم دیگر در باب روان کاوی فروید این است که «کاشف قاره ی ناخودآگاه» همیشه در مورد توانایی آدمیان برای بهترشدن ابراز شبهه می کرد. فروید دیدی سرد و یأس آلود به آدمیزاد داشت. هرچند به اعتقاد تئودور آدورنو حس تحقیر فروید نسبت به آدمیان در حقیقت جلوه ی عشقی بی امید بود. بر کار و افکار او خرده بسیار گرفته اند، حتا هواداران و پیروان نظریه های بنیادی او. به گفته ی شرح حال نویسان و فرویدشناسان، بنیادگذار روان کاوی مدرن حاضر بود مستعدترین و دور از ذهن ترین امور را باور کند و حتا می توان گفت او باورکردن نامحتمل ترین ها را یگانه راه کشف حقایق تازه می دانست. وقتی به زندگی فروید نظر می کنیم در مراحل مختلف به تمایلات عجیب و گاه مخربی در سلوک او برمی خوریم: زمانی که او در اوایل کار خویش پزشکی می کرد، طرفدار آثار درمانی کوکائین شد و اگر نامزدش او را از این دام بیرون نمی کشید معلوم نبود عاقبت کارش به کجا کشد. هنگامی که فروید با ویلهلم فلی یس طرح دوستی ریخت، بسیاری از حرف ها و خیال بافی های بی سروته این روشنفکر خل وضع را باور کرد و حتا ازلحاظ فکری چندی متکی به او شد. در تجربه های بالینی نیز خیال پردازی های بیمارانش را درباره ی فریب خوردن از نزدیکان و محارم در کودکی جدی می گرفت.