کتاب آخرین حرمسرای قاجار

"آخرین حرمسرای قاجار" اثری است به قلم "خسرو معتضد" که همراه با ارائه‌ی یک مرور تاریخی از دوران سلطنت مظفر‌الدین شاه قاجار تا احمد شاه، به جایگاه بانوان دربار، رفتار پادشاهان با آنان و وضعیت حرمسرا می‌پردازد.
اگرچه حرمسرا متشکل از چندین هزار نفر بود، اما اداره داخلی آن دقیق و بر اساس رتبه زنان بود. در رأس سلسله مراتب، مادر شاه قرار داشت و در کنار سایر وظایف و اختیارات، مسئولیت حفاظت از ثروت حرمسرا، به ویژه جواهراتش و اداره‌ی آن را با کمک منشیان زن داشت.
توزیع تکالیف و نقش‌ها غالبا موضوع مشاجره و اختلاف بین زنانی بود که به دنبال منافع مادی برای خود، رتبه‌های بالاتر برای اعضای خانواده خود، یا اولویت برای فرزندان خود بودند. زنان به تنهایی نمی‌توانستند حرمسرا را ترک کنند. در داخل حرمسرا سرگرمی‌های روزانه مانند موسیقی، رقص، نمایش‌های تئاتر و بازی داشتند. با این حال، مبارزات آنها برای کسب برتری و نفوذ، که زمانی بیشتر در پشت درهای بسته کاخ انجام می‌شد، اکنون به بیرون رسیده و اندرون به مرکز مبارزه قدرت سیاسی تبدیل شده بود. حرمسرا نقش تعیین کننده‌ای در برخی از لحظات حیاتی سلطنت شاهان قاجار ایفا کرد که گاه نقشی روشن و گاه تیره بود.
نفوذ بالای زنان حرمسرا و موفقیت‌های آشکار سیاسی که توسط بانوان برجسته حرمسرا بدست آمد، قدرت این نهاد را تقویت کرد؛ در نتیجه، هم سیاست‌گذاران ایرانی و هم دیپلمات‌های خارجی به دنبال یافتن حمایت از سوی حرمسرای سلطنتی بودند. "خسرو معتضد" در کتاب "آخرین حرمسرای قاجار" که به همت انتشارات سمیر منتشر شده است، نقش این نهاد را به طور ویژه از دوران سلطنت مظفر‌الدین شاه قاجار تا پادشاهی احمدشاه، زیر ذره‌بین خواهد برد.