کتاب دیالکتیک چشم ها مجموعه ی مقالات و به زبان دیگر جلد دوم کتاب دراماتورژی فیلم محسوب می شود. ابتدا قرار نبود این مجموعه چنین باشد، زیرا ویژگی متفاوت ساختاری فیلم های موردنقد جنس مقالات را از هم متمایز می کند. مطلوب این بود، که متناسب با این تفاوت بارز ساختاری، مقالات در دو کتاب مجزا تنظیم و عرضه شوند. این مجموعه از حیث ساختاری دو گونه ی سینمای دراماتیک (کلاسیک، شاه پی رنگ) و اپیک(هنری، خرده پی رنگ) را در قاب می گیرد؛ اما از منظر نقد آن چه از این مقالات یک کلیت واحد می سازد، علاوه بر رویکرد زبانی نقد، تأکید بر دیکتاتوری معنا در گونه های متفاوت ساختاری است. در واقع به رغم گریز آشکار یا پنهان آثار اپیک (خرده پی رنگ) با معنای جهان، آن چه آنان را محکوم به همنشینی کنار هم به عنوان یک مجموعه می کند، اسارت مولف در دیکتاتوری جهان معناست. تحلیل فیلم های متعلق به گونه ی اپیک از جمله پسربچگی، هنوز آلیس، مرد پرنده ای، مرهم، کلاس هنرپیشگی و ماهی و گربه بعدا، در جلد سوم کتاب تئوری های فیلم نامه در سینمای داستانی با رویکرد آکادمیک، همراه با تحلیل ساختار فیلم هایی دیگر از این گونه خواهند آمد، اما در این کتاب به هر کدام از این فیلم ها به عنوان یک واحد مستقل نگاه شده است. مقاله ی «این "لحظه" آخر کی "سقف" می شود؟» از منظر زمان و مکان به فیلم پسربچگی نگاه می کند. در این رویکرد تحلیلی، برای اولین بار مختصات ساختار «کوهپایه ای» طرح می شود که در جلد سوم کتاب تئوری های فیلم نامه در سینمای داستانی الگوی ساختار کوهپایه ای به عنوان یکی از زیرمجموعه های سینمای اپیک با جزئیات خواهد آمد.
کتاب دیالکتیک چشم ها
نشر چشمه
شاهپور شهبازی
