کتاب پنج اقلیم حضور

"پنج اقلیم حضور" کتابی است به قلم "داریوش شایگان" که در آن "بحثی درباره شاعرانگی ایرانیان" مطرح می‌کند. "داریوش شایگان" در "پنج اقلیم حضور"، شعر ایران را از نظرگاه معنوی و فکری در آثار پنج شاعر ایرانی: سعدی، حافظ فردوسی، خیام و مولوی، مورد بررسی قرار می دهد تا شعر ایرانی را بهتر به علاقمندان آن بشناساند. وی در پیشگفتار این اثر مدعی است که ایرانیان از میان صدها شاعری که نامشان در تاریخ ادبیات ایران به چشم می‌خورد، این پنج شاعر را به عنوان بالاترین نمونه از بینش شاعرانه خود انتخاب کرده اند.
جایگاه ممتاز این شاعران در فلسفه ایرانی صرفا ناشی از ویژگی‌های بارز شعر آنها نیست. این پنج شاعر نماد تبلور جریان گسترده ای از نسب فکری است که سبک و زمینه منحصر به فردی را در نمایندگی از جهان شناسی منحصر به فرد خود اتخاذ می کند.
خیام نماد نوعی تضاد در نبوغ ایرانی است که طی آن جریانهای متضادی همچون شک و ایمان، تعبد و سرکشی و دم و ابدیت با یکدیگر روبرو می شوند. فردوسی مظهر اسطوره و حماسه است و مولانا جلال الدین محمد بلخی، اوج تکامل انسان در سنتی عرفانی را به تصویر می‌کشد که ریشه‌ی آن با عبور از تفکرات بایزید بسطامی و حلاج، به سنایی و عطار می‌رسد. در "پنج اقلیم حضور"، سعدی نماد آداب اجتماعی ایرانی در آرمانی‌ترین حالت خود است و حافظ ترجمان رمز و راز ادب فارسی است که حد تعادل را میان صورت و معنی برقرار کرده است. "داریوش شایگان" ویژگی های تاریخی، اجتماعی، فلسفی و عرفانی را در شعر این پنج شاعر و همچنین راز ماندگاری آنها نزد ایرانیان را در کتاب "پنج اقلیم حضور" بررسی کرده است که خوانشی روان، دلپذیر و جامع را فراهم آورده است.