کتاب آفتاب در میان سایه

مثنوی معنوی سرشار از داستان و حکایت است، اما مولوی به هیچ روی، قصد داستان پردازی و قصه گویی ندارد. هدف او از بیان داستان و حکایت آن است که مفاهیم متعالی مورد نظر خود را به دیگران منتقل سازد. بنابراین کسانی که تنها به ظاهر داستان های مثنوی توجه می کنند، هرگز به حقیقت آن پی نمی برند. داستان «پادشاه و کنیزک» که اولین داستان مثنوی معنوی است، راز و رمزهای فراوانی در خود نهفته دارد. مولانا در این داستان بسیاری از موضوعات برجسته مورد نظر خود را اشاره وار مطرح کرده و در ادامه مثنوی، به صورت مفصل تر به آنها پرداخته است. به عبارت دیگر، داستان اول مثنوی مدخلی است که می توان سرنخ اکثر تفکرات برجسته مولوی را در آن مشاهده کرد.در اثر حاضر سعی شده است که علاوه بر توجه به معانی ابیات، با نگاهی کل نگرتر به مفاهیم موجود در این داستان پرداخته شود و موضوعات مورد نظر مولوی، تا حد امکان، به صورت جداگانه و البته بدون آنکه توالی ابیات به هم بریزد مورد بررسی قرار گیرد.علاوه بر این سعی شده تا با عنایت به دیدگاه های کلی مولوی، که در سرتاسر مثنوی او موج می زند، به این سوال پاسخ داده شود که چرا مولوی برخلاف منابع کار خود، قتل زرگر را به این داستان اضافه کرده است. همچنین به دیدگاه های شمس تبریزی و تأثیر آنها بر اندیشه مولوی پرداخته شده است.