«ایوان مخوف» یا «ایوان چهارم» بزرگ ترین دوک مسکو و اولین فرمانروای روسیه است که عنوان تزار یافت. او در سال 1533 جانشین پدرش، واسیلی سوم، شد و در 1547 به عنوان تزار، تاجگذاری کرد. همواره طرفدار مردم عادی بود و حکومت های خودمختار محلی تاسیس نمود و در 1550 اولین شورای عمومی را منعقد ساخت. در 1552 قازان و در 1557 آستراخان را گرفت و بدین ترتیب توسعه طلبی روسیه را از سوی شرق آغاز نمود. تجارت با انگلستان را از راه دریای سفید شروع کرد. برای این که به دریای بالتیک راه یابد، در صدد گرفتن لیووینا برآمد (1558) و در جنگی که با لهستان و سوئد بر سر این کار پیش آمد در آغاز پیروز شد، اما بعدا از «سن باتوری» شکست خورد و به پیمان صلح 1582، که به زیان او بود، تن در داد. در اواخر دورۀ او قزاق های یرماک، سیبریه را فتح کردند. در 1560 همسر اولش درگذشت و خود نیز سخت بیمار شد. ایوان که همواره مردی تندخو بود، بر اثر این وقایع، افسرده و دلتنگ شد و ستمکاری پیشه کرد. همه جا و نسبت به همه (به خصوص اشراف) مظنون شد و در 1565 گروه مخصوصی برای مبارزه با خیانت تشکیل داد و به وسیلۀ این جماعت، که فقط در مقابل تزار مسئول بودند، وحشت و هراس بر همه مستولی گردید. بسیاری از اشراف تبعید یا اعدام شدند. وی در 1570 پسر ارشد خود را به قتل رسانید. نتیجۀ سیاسی عمدۀ حکومت او از بین رفتن قدرت اشراف و استقرار خودمختاری تزارها بود. داستان حاضر بر اساس واقعیت به زندگی ایوان مخوف اختصاص یافته است.
کتاب ایوان مخوف
فردوس
هانری تروایا
