منطق الطیر مشهورترین مثنوی عطار است. چاپ سوم کتاب حاضر به کوشش احمد خاتمی براساس نسخة خطی کهن و نسخه های چاپی متعدد با تجدیدنظر نسبت به دو چاپ قبلی و تعلیقات و افزودن فهرست اعلام و برطرف کردن اشکالات متن و کشف الابیات منتشر شده است. موضوع منطق الطیر عبارت است از اجتماع مرغان برای برگزیدن و پیدا کردن پادشاهی که بر آنان فرمانروایی کند، با این اعتقاد که بدون پادشاه زندگی کردن کاری دشوار است. در این میان هدهد خود را فرستادة سلیمان معرفی می کند و سیمرغ را که مقام او در پشت کوه قاف است شایستة پادشاهی می داند و می گوید راه رسیدن به او بسی دراز و پرخطر است. سپس هریک از مرغان برای پیمودن راه بهانه ای می آورند و هدهد جواب هایی قانع کننده به یکایک مرغان می دهد و منازل و مدارج طلب را برای شان بازگو می کند. هدهد در ادامه به شرح وادی های هفت گانۀ طلب، عشق، معرفت، استغنا، وحدت، حیرت و فقر و غنا می پردازد و به مرغان نشان می دهد چه رنج و مشقتی در راه رسیدن به مقصود در پیش دارند. هدف نهایی عطار در این مثنوی ذکر آفات سلوک و خطرهایی است که به وقت سلوک برای طالب حقیقت پیش می آید و شناسایی امراض و آفات و علاج آن ها. در منطق الطّیر از سیر سلوک الی الله و مقامات تبتّل تا فنا که آخرین مرحله ای است که مرغان به آن واصل شده اند بحث می شود.
کتاب مقابله و تصحیح منطق الطیر
سروش
فرید الدین عطار نیشابوری
