کتاب مصیبت نامه

کتاب مصیبت نامه اثر فرید الدین عطار نیشابوری حکایتی است منظوم با بیش از هفت هزار و پانصد بیت و سیصد و چهل حکایت که در کنار دو اثر الهی نامه و منطق الطیر از بزرگ ترین آثار ادبی و عرفانی ایران محسوب می شوند.

کتاب ابتدا با مقدمه ای در ستایش پروردگار و نبی و خلفای زمان شروع شده و سپس سالک، سفر عرفانی خود را آغاز می کند. عطار با چهل مقاله در قالب مثنوی، چهل مرحله ای را که جان سالک طی می کند تا به نهایت خودشناسی و عرفان برسد، به نظم درآورده و در خلال مثنوی ها با بیان حکایت هایی خواندنی، مخاطب را در فهم و درک بهتر مفاهیم منظوم یاری می کند.

آنچه سبب شده تا عطار این منظومه را مصیبت نامه بنامد، احتمالا رنج و اندوه بی مثالی است که سالک در مسیر شناخت خود و دست یابی به حقیقت تحمل می کند . این رنج و ماتم از ابتدا تا انتهای راه همراه اوست و آنچه بدان دست می یابد نه تنها از این غم و سرگشتگی رهایش نمی کند، بلکه او را حیران تر از پیش می سازد.

رهروی سرگشته از فرشته و جن و انس برای یافتن پاسخ خود، که درک حقیقت در دو راهی شریعت و طریقت است، مدد می جوید اما هیچ کدام توان پاسخ گویی به این سوال بنیادی را نداشته و بعد از طی بیست و هشت مرحله او به پیامبران روی می آورد که آنان نیز در نهایت او را به خاتم انبیا، محمد صلوات الله هدایت می کنند.

از نکات جالب این منظومه، جنبه ی تاریخی حکایات آن است که عطار در چند داستان نظیر حکایت نصر بن احمد ، حسنک مسعود غزنوی و نوح بن منصور به دوران پادشاهی غزنویان و سامانیان اشاره می کند.