کتاب «مقالات - جلد دوم: طریق عملی تزکیه (1)»، نوشته محمد شجاعی است که به روش عملی تزکیه نفس و بررسی مفهوم توبه و چگونگی انجام آن در اجزا مختلف اخلاقی و رفتاری انسان می‌پردازد. محمد شجاعی در این کتاب بیدار شدن و به خود آمدن و متنبه گشتن را اولین قدم و یا نخستین مسئله در سلوک الی الله می‌داند. نویسنده در این جلد به انتقال بصیرت‌های نظری لازم جهت سلوک در مسیر توحید پرداخته و به دنبال پاسخ دادن به سه مسأله اساسی است که در کتاب، مطرح کرده است.
متن کتاب در مقایسه با کتاب‌های مشابه، نوشتاری به نسبت ساده دارد که بخش اعظم آن، درباره تحولات و منازلی است که در مقام بازگشت، تزکیه و سیر الی الله پیش می‌آید و به شهود و فناء فی وجه الله منتهی می‌شود. همچنین در این کتاب به این موضوع پرداخته می‌شود که در طریق عملی تزکیه پس از یقظه یا جذب ربوبی، توبه، تطهیر باطن، طلب و مجاهدت، باید دو مرحلۀ مراقبه را گذراند که مرتبۀ اول خود ده امر را دربردارد: عمل به واجبات و ترک معاصی، مداومت بر نافلۀ شب، مداومت بر تسبیح حضرت زهرا (س)، مداومت بر عرض طاعت نسبت به حضرات معصومین(ع) و حضرت ولی عصر (عج) و… مرتبۀ دوم هم ده امر دارد: ترک هواهای نفسانی، مراعات آداب محضر حق، مسارعت، انجام دادن نوافل، مداومت بر سجده، فکر، ذکر، ورد، سهر و توبه.
کتاب فوق، جلد دوم از مجموعه کتاب سه جلدی «مقالات» دربارۀ خودسازی یا تزکیه است.
کتاب مقالات 2
سروش
محمد شجاعی زنجانی
