کتاب عقلانیت «نابه روال»

کتاب «خرد نا به‌روال: نگاه اقتصادی نامتعارف به پدیده‌های متعارف» نوشته استیون ای. لندزبورگ، به طور کلی در صدد است تا با به کارگیری اصول اقتصادی در زندگی روزمره، خرد متعارف و انگاره های از پیش تایید شدۀ ما را کنار بزند. لندزبورگ، استاد اقتصاد در دانشگاه روچستر، از تخصص خود برای کشف این موضوع استفاده می کند که چگونه تصمیمات منطقی فردی می تواند منجر به نتایج جمعی غیرمنتظره و اغلب ناخواسته شود. در واقع، موضوع اصلی کتاب این است که رفتار منطقی افراد گاهی اوقات می تواند نتایج غیرمنطقی را در صورت تجمیع ایجاد کند. لندزبورگ از مثال‌های مختلفی برای نشان دادن این نکته استفاده می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه انتخاب‌های شخصی ما، در حالی که در سطح فردی کاملا منطقی است، در سطح جامعه پیامدهای خوبی ندارد. برای مثال در یک استادیوم ورزشی اگر شخصی ایستاده بازی را نگاه کند تا دید بهتری داشته باشد، منجر به این می شود که دیگران نیز بایستند و در نتیجه هیچ کس دید خوبی نداشته باشد. یکی از بحث برانگیزترین موضوعات کتاب این است که اجتناب از رابطه جنسی تصادفی در واقع می تواند باعث افزایش شیوع بیماری های مقاربتی شود. لندزبورگ معتقد است که اگر افراد بیشتری درگیر رابطه جنسی از پیش تعیین نشده شوند، خطر کلی بیماری های جنسی کاهش می یابد و منجر به نتایج ایمن تر می شود. در واقع، در این مورد تصمیم شخصی غیرمنطقی منجر به نتایج جمعی مفید می گردد. لندزبورگ همچنین چندین راه حل غیر متعارف برای مشکلات اجتماعی پیشنهاد می کند. به عنوان مثال، او پیشنهاد می کند که ما باید مردم را تشویق کنیم که در روزهای گرم صف آبنماهایی که برای خنک شدن در آن ها می روند را از بین ببرند تا زمان کلی انتظار مردم کاهش یابد. او همچنین استدلال می‌کند که خسیس‌ها به اندازه انسان‌دوستان برای جامعه مفید هستند، زیرا پس‌انداز آنها منجر به افزایش سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی می‌شود. می توان گفت هدف کتاب ارائۀ راه حل های نامتعارف برای مشکلاتی است که جامعه با آن ها دست و پنجه نرم می کند، در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی، حقوقی و سلامت. به بیان منتقدان، اگرچه برخی از استدلال های کتاب بحث برانگیز و قابل مناقشه هستند اما راه حل های لندزبورگ می تواند مورد تأمل قرار گیرد.