کتاب درس هایی برای دنیای پساکرونا

"درس‌هایی برای دنیای پساکرونا" نوشته‌ی فرید زکریا (۲۰۲۰)، نگاهی ژرف و چندوجهی به دگرگونی‌های جهانی ناشی از بحران کووید-۱۹ ارائه می‌دهد. زکریا، روزنامه‌نگار برجسته و تحلیل‌گر سیاست بین‌الملل، با بهره‌گیری از داده‌های جهانی، شواهد تاریخی و بینش‌های فرهنگی، تلاش می‌کند تا این بیماری همه‌گیر را نه فقط یک فاجعه، بلکه فرصتی برای بازاندیشی در مورد آینده‌ی جهان تفسیر کند. به گفته‌ی او، لحظاتی در تاریخ وجود دارد که در آن «هفته‌هایی می‌گذرد که دهه‌ها در آن اتفاق می‌افتند»؛ و کووید-۱۹ یکی از این لحظات است.
زکریا در ده فصل اصلی، هر یک را به مثابه‌ی یک «درس» طراحی کرده است. او با اشاره به مفهوم «کمربند ایمنی» یادآور می‌شود که وابستگی متقابل جهانی، ما را در برابر بحران‌ها آسیب‌پذیرتر کرده و نیاز به تاب‌آوری نهادی را برجسته می‌سازد. سپس، با تحلیل عملکرد کشورهای مختلف، به این نتیجه می‌رسد که کیفیت دولت‌داری - از کره جنوبی و نیوزیلند تا ایالات متحده - بسیار مهم‌تر از اندازه یا ایدئولوژی حکومت‌هاست. بازارها، به‌تنهایی کافی نیستند؛ بلکه برای مقابله با بحران‌ها، توازن میان نوآوری خصوصی و سرمایه‌گذاری عمومی ضروری است. این توازن، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند سلامت، آموزش و زیرساخت‌های دیجیتال، اهمیت می‌یابد. در حوزه‌ی دانش و عمومی‌سازی آن، زکریا به انتقاد هم از پوپولیسم ضدتخصص و هم از نخبه‌گرایی تکنوکرات می‌پردازد. او خواستار اعتمادی دوطرفه میان متخصصان و مردم است. این درهم‌تنیدگی، در بستر جهانی‌شدن دیجیتال نیز خود را نشان می‌دهد: زندگی دیجیتال، از کار و آموزش تا پزشکی و دولت، اکنون بخشی تفکیک‌ناپذیر از زیست روزمره ما شده است. با این حال، این تغییرات فناوری در کنار فرصت، تهدیدهایی نیز دارند که بدون مراقبت و تنظیم هوشمندانه، می‌توانند نابرابری را تعمیق کنند.
زکریا همچنین به نقش کلیدی شهرها اشاره می‌کند: با وجود آسیب‌پذیری‌شان در برابر ویروس‌ها، آن‌ها همچنان کانون نوآوری، ارتباطات و پویایی اجتماعی‌اند. اما شاید یکی از تأثیرگذارترین فصل‌های کتاب، بازخوانی زکریا از نابرابری فزاینده باشد؛ او می‌نویسد که بحران کرونا نه‌تنها شکاف‌های موجود در سلامت، ثروت و فرصت را آشکار کرده، بلکه آنها را گسترش داده است. اگر این روند ادامه یابد، خطر آن وجود دارد که «سوسیالیسم برای ثروتمندان و سرمایه‌داری برای فقرا» به هنجار تبدیل شود. در مواجهه با تنش‌های جهانی، از جمله رقابت آمریکا و چین، زکریا نه به انزواگرایی پناه می‌برد و نه به جهانی‌شدن افسارگسیخته؛ بلکه بر نوعی واقع‌گرایی چندجانبه‌گرا تأکید می‌کند: جهانی شدن نمرده است، اما شکل آن باید با سرعت، ناپایداری و نیاز به انعطاف سازگار شود. در نهایت، کتاب با دعوتی به «ایده‌آلیسم واقع‌گرایانه» به پایان می‌رسد-فراخوانی برای بازسازی هوشمندانه و عادلانه‌ی جهان، پیش از آن‌که بحران بعدی از راه برسد.
"درس‌هایی برای دنیای پساکرونا" کتابی است برای اندیشیدن؛ متنی که نه از سر یأس، بلکه از دل بحران، به جست‌وجوی امکان برمی‌خیزد. حتی اگر برخی نقدها آن را به‌دلیل پیشنهادهای میانه‌رو و نه چندان رادیکالش محافظه‌کار بدانند، زکریا نشان می‌دهد که واقع‌گرایی می‌تواند دست‌کم آغاز گفت‌وگویی روشن، باز و پیگیر درباره‌ی آینده باشد-آینده‌ای که اگر هم بی‌ثبات است، دست‌کم هنوز در دسترس و قابل شکل‌دادن است.