کتاب سنگ نبشته داریوش بزرگ در بیستون

نقش برجستۀ بیستون بر سر راه همدان به کرمانشاه مهم ترین نقش برجسته و کتیبۀ عصر هخامنشی است که به دستور داریوش اول هخامنشی نقر گردیده است. در این نقش برجسته تصویر رهبران شورشی دستیگر و به بندکشیده شده در مقابل داریوش به چشم می خورد. این ها رهبران شورش هایی بودند که در دو سال اول پادشاهی داریوش در سراسر قلمروی هخامنشیان دست به شورش زدند و سپاهیان داریوش همۀ آن ها را شکست دادند. در زیر پای داریوش نیز، گئومات مغ یا بردیای دروغین قرار گرفته که اصلی ترین شورشی آن زمان به شمار می رفت. داریوش داستان این شورش ها و نبردهای خود با شورشیان را در کنار نقش برجسته و در پنج ستون به خط میخی و زبان فارسی باستان نوشته است. هم چنین چنان که رسم بود ترجمه های عیلامی و بابلی این نوشته ها را نیز در کنار آن ها آورده است. در این کتاب روایت فارسی باستان و عیلامی کتیبۀ بیستون همراه با آوانویسی و ترجمه آورده شده است. دانشمندان با خواندن کتیبۀ بیستون بود که توانستند خط میخی فارسی باستان را رمزگشایی کنند و تمام علایم الفبایی آن را بیابند. روالنیون آخرین فردی بود که در تکامل رمزگشایی این خط کوشید. در انتهای کتاب تصاویری رنگی از آثار مربوط به عصر هخامنشی به خصوص نقش برجستۀ بیستون ضمیمه شده است.