کتاب پژوهشی در قلمرو ایرانشناسی

سیدحسن تقی‌زاده (زاده ۵ مهر ۱۲۵۷ در تبریز – درگذشته ۸ بهمن ۱۳۴۸ در تهران)، از رهبران انقلاب جنبش مشروطه ایران، از رجال سیاسی بحث‌انگیز معاصر، دیپلمات، از شخصیت‌های علمی و فرهنگی ایران معاصر، و در زمره کسانی است که جمعی به شدت هوادار و موافق، و مخالفانی از طیف‌های گوناگون دارد. وی مدتی رئیس مجلس سنای ایران بود.
منابع زیادی دربارهٔ او انتشار یافته‌اند اما جنبه‌هایی از زندگی سیاسی او هنوز ناشناخته، کم‌شناخته، و موضوع مجادلات سیاسی هستند. سیدحسن تقی‌زاده در آخر رمضان ۱۲۹۵ برابر با شهریور ۱۲۵۷ خورشیدی در خانواده‌ای روحانی در تبریز چشم به جهان گشود. پدرش سید تقی اردوبادی، امام جمعه مسجد حاج صفرعلی در محله خیابان تبریز و مکتب‌دار، مردی عالم و زاهد و از شاگردان شیخ مرتضی انصاری در حوزه علمیه نجف بود. او بیشتر مدت روز را صرف پرستش و حضور در مسجد برای اقامه نماز جماعت می‌کرد. سیدحسن از چهار سالگی، و به هدایت پدر، خواندن قرآن را آغاز و در پنج سالگی آن را ختم کرد. از هشت سالگی تحصیل مقدمات عربی و از چهارده سالگی تحصیل علوم عقلی، ریاضیات، و ستاره‌شناسی و هیئت را آغاز کرد. در حکمت قدیم، طب جدید، علم تشریح (کالبدشناسی) و هیئت جدید درس خواند. در مدرسه مموریال با علوم جدید آشنا شد. اصول فقه را نزد میرزا محمود اصولی و حاج میرزا حسن فراگرفت. علوم جدید و زبان فرانسوی را دور از چشم پدر همراه با رفیقش میرزا محمدعلی‌خان تربیت نزد میرزا نصرالله خان سیف‌الاطباء (پسر میرزا عبدالعلی سیف‌الاطباء) به مدت پنج سال (از ۱۲۷۳ تا ۱۲۷۸) آموخت.