کتاب اسطوره قربانی
نویسنده:
علی اصغر مصطفوی
معرفی کتاب اسطوره قربانی
از سرزمین‌های باستانی تا جوامع مدرن، از محراب‌های مذهبی تا آیین‌های پنهان فرهنگی، قربانی همواره یکی از پررمز و رازترین مناسک بشر بوده است. کتاب «اسطوره قربانی» نوشتهٔ علی‌اصغر مصطفوی با همکاری آناهیتا مصطفوی، تلاشی درخشان و جامع برای درک سیر تحول این آیین در طول تاریخ است؛ آیینی که از خون و ترس آغاز شد و به نماد و معنا انجامید.
این اثر پژوهشی، با زبانی روان و رویکردی تطبیقی به واکاوی ریشه‌ها، تحولات، و بقایای آیین قربانی در ادیان و فرهنگ‌های مختلف اختصاص داده است. از قربانی انسانی در آیین‌های ابتدایی تا بازمانده‌های نمادین آن در سنت‌های معاصر، نویسندگان می‌کوشند تصویر روشنی از تکوین این اسطوره در ذهن بشر ارائه دهند. در بخش نخست، به سراغ ریشه‌های روان‌شناختی و اسطوره‌ای آیین قربانی می‌رویم: انسان نخستین، نگران خشم خدایان، چه چیزی را می‌توانست پیشکش کند جز عزیزترینش؟ خون، گوشت، انسان. این‌جا قربانی نه نماد، که واقعیتی تلخ و هراس‌انگیز بود. بخش دوم، تغییرات بنیادین این آیین را ترسیم می‌کند: از خون‌ریزی تا نشانه‌پردازی. از سربریدن تا تراشیدن مو. آیینی که به‌تدریج از جهان بیرونی به درون انسان منتقل می‌شود، تا جای‌که نیت، جایگزین قربانی می‌گردد. فصل سوم، پژوهشی تطبیقی در ادیان بزرگ است؛ از زرتشتی و یهودی تا بودایی و مسیحی و اسلامی. نویسندگان با مقایسه‌ی دقیق این ادیان، نشان می‌دهند که چگونه مضمون قربانی، با وجود تفاوت‌های آشکار، هسته‌ای مشترک و بازمانده از تفکر اسطوره‌ای دارد. بخش پایانی، خواننده را به دوران معاصر می‌برد؛ جایی که قربانی هنوز در لایه‌های پنهان فرهنگ و آیین‌های روزمره نفس می‌کشد. از نذرهای مذهبی تا سوگواری‌های جمعی، نشانه‌هایی از میراث کهن همچنان در رفتار انسان مدرن حضور دارد.
«اسطوره قربانی» اثری است که فراتر از تاریخ و دین، به ژرفای روان انسان و حافظه‌ی جمعی او نظر دارد. با بهره‌گیری از منابع تاریخی و دینی معتبر، نثری روشن و تحلیلی همه‌جانبه، این کتاب برای پژوهشگران تاریخ ادیان، اسطوره‌پژوهان و علاقه‌مندان به فرهنگ‌های باستانی منبعی سودمند و راهگشاست. اگر می‌خواهید بدانید چرا انسان برای خدایانش می‌کشت و چگونه امروز به‌جای خون، اشک می‌ریزد، این کتاب پاسخ‌های روشنی برایتان دارد.
این اثر پژوهشی، با زبانی روان و رویکردی تطبیقی به واکاوی ریشه‌ها، تحولات، و بقایای آیین قربانی در ادیان و فرهنگ‌های مختلف اختصاص داده است. از قربانی انسانی در آیین‌های ابتدایی تا بازمانده‌های نمادین آن در سنت‌های معاصر، نویسندگان می‌کوشند تصویر روشنی از تکوین این اسطوره در ذهن بشر ارائه دهند. در بخش نخست، به سراغ ریشه‌های روان‌شناختی و اسطوره‌ای آیین قربانی می‌رویم: انسان نخستین، نگران خشم خدایان، چه چیزی را می‌توانست پیشکش کند جز عزیزترینش؟ خون، گوشت، انسان. این‌جا قربانی نه نماد، که واقعیتی تلخ و هراس‌انگیز بود. بخش دوم، تغییرات بنیادین این آیین را ترسیم می‌کند: از خون‌ریزی تا نشانه‌پردازی. از سربریدن تا تراشیدن مو. آیینی که به‌تدریج از جهان بیرونی به درون انسان منتقل می‌شود، تا جای‌که نیت، جایگزین قربانی می‌گردد. فصل سوم، پژوهشی تطبیقی در ادیان بزرگ است؛ از زرتشتی و یهودی تا بودایی و مسیحی و اسلامی. نویسندگان با مقایسه‌ی دقیق این ادیان، نشان می‌دهند که چگونه مضمون قربانی، با وجود تفاوت‌های آشکار، هسته‌ای مشترک و بازمانده از تفکر اسطوره‌ای دارد. بخش پایانی، خواننده را به دوران معاصر می‌برد؛ جایی که قربانی هنوز در لایه‌های پنهان فرهنگ و آیین‌های روزمره نفس می‌کشد. از نذرهای مذهبی تا سوگواری‌های جمعی، نشانه‌هایی از میراث کهن همچنان در رفتار انسان مدرن حضور دارد.
«اسطوره قربانی» اثری است که فراتر از تاریخ و دین، به ژرفای روان انسان و حافظه‌ی جمعی او نظر دارد. با بهره‌گیری از منابع تاریخی و دینی معتبر، نثری روشن و تحلیلی همه‌جانبه، این کتاب برای پژوهشگران تاریخ ادیان، اسطوره‌پژوهان و علاقه‌مندان به فرهنگ‌های باستانی منبعی سودمند و راهگشاست. اگر می‌خواهید بدانید چرا انسان برای خدایانش می‌کشت و چگونه امروز به‌جای خون، اشک می‌ریزد، این کتاب پاسخ‌های روشنی برایتان دارد.
درباره علی اصغر مصطفوی
علی اصغر مصطفوی (۱۳۸۲-۱۳۲) پژوهشگر، تاریخ‌دان، منتقد و نویسنده‌ی ایرانی‌است. کتاب‌های «زن ایرانی در آیینه اساطیر»،«اندیشه در ایران زمین»، «اسطوره قربانی»،«حقوق مدنی و آیین دادرسی در ایران باستان» و «سوشیانت: موعود آخرزمان زرتشت» از جمله آثار پژوهشی مهم و تاثیرگذار مصطفوی می‌باشند.
ویژگی های کتاب اسطوره قربانی
- با همکاری آناهیتا مصطفوی
دسته بندی های کتاب اسطوره قربانی
قسمت هایی از کتاب اسطوره قربانی
شاید بتوانیم در جمع کنعانیان، در مراسم عبادات آنان شرکت جوییم، و اگر تحمل و توان شرکت در آن را نداشتیم، از دور نظاره گر آن گردیم. پس از آن که شاهد دل خراش ترین آداب پرستش و قربانی انسانی شدیم و مشاهده نمودیم که چگونه مادران فلسطینی، به جهت رضامندی خدای آدمی خواری چون «مولوخ» نخستین کودکان خود را به درون تنور مانند و همیشه سوزان مولوخ می اندازند، برای آن که بانک شیون و ضجه های کودک را به گوش نشنوند، به طبالان معبد، دستور نواختن طبل و شیپور می دهند و بدان مباهات نیز می کنند اگر چنانچه این گونه پرستش های جان گداز، روان ما را آشفته ساخت و دل ما را به درد آورد، در همان سرزمین و در کنار مردمان کنعان و فلسطین، بار دیگر به میان فرزندان حضرت ابراهیم «یهودیان» باز می گردیم. پیروان ابراهیم خلیل را نیز غرق در شعایری نظیر شعایر فلسطینیان و کنعان می یابیم که متأسفانه آداب و شعایر آنان را اقتباس کرده، بدان عمل می کنند. قربانی های بسیار به کار می برند، فرزندان اول و غلامان و کنیزان خود را تقدیم خدای خود (یهوه) نموده، آنان را آتش نیاز می سازند تا دود آرامش بخش آن به مشام خداوند برسد، و انواع و اقسام حیوانات را به دست کاهنان می سپارند تا در ارتفاعات، قربانی خداوند گردند. در آغاز بنای شهرها، به قربانی انسان می پردازند و پس از اتمام آن نیز این عمل تکرار می شود، این اعمال و کردار، چنان رواج یافته است که ابراهیم را وادار می سازد تا چاره ای اندیشد، تا مگر جلو قربانی های انسانی را بگیرد، به دنبال چنین اندیشه ای، پسر را به ظاهر برای قربانی به بالای کوه برده، پس از ساعتی همراه گوسفندی باز می گردد و اعلام می دارد که خداوند شما از این پس، به جای فرزندان نخستین شما، به نخست زاده احشام شما نیز راضی است و گوسفند را به جای فرزندان خود قربانی سازید. چون پیروان اغفال شده و متعصب خود را در اجرای شعایر گذشته استوار می بیند و می شنود که آنان هنوز بر این باورند که خداوند بدون خون و گوشت آدمیان قادر به ادامه زندگی نیست و باید نثار خون و گوشت بر خداوند ادامه یابد، ابتکار تازه ابراهیم از این پس آغاز می شود.
کتاب‌های مرتبط با کتاب اسطوره قربانی
اولین نفری باشید که نظر خود را درباره "کتاب اسطوره قربانی" ثبت می‌کند