کتاب اسرار زمان

توقف می کنم و کاری انجام نمیدهم. چیزی رخ نمیدهد. به چیزی فکر نمی کنم. به گذر زمان گوش میدهم. این زمان است، آشنا و صمیمی. ما را با خود می برد. شتاب ثانیه ها و ساعت ها و سال ها که ما را به سوی زندگی پرتاب می کند و بعد ما را به سمت نیستی می کشد… ما ساکن زمان هستیم همچو ماهیان در آب. وجود ما، وجود در زمان است. موسیقی باشکوهش ما را تغذیه می کند، دریچه ای رو به جهان برای ما باز می کند، نگرانمان می کند، ما را می ترساند و به ما آرامش می دهد. عالم، در حالی که توسط زمان کشیده شده به سمت آینده گشوده می شود؛ و وجودش مطابق نظم زمان است.

در اسطوره های هندو، رودخانۀ کیهان با تصویر مقدس شیوای رقصان نشان داده می شود: رقص او حافظ گردش عالم یعنی همان جریان زمان است. چیست که از این جریان عالم گیرتر و بدیهی تر است؟ و البته اوضاع کماکان کمی از این پیچیده تر است. واقعیتْ اغلب با آنچه به نظر می رسد تفاوت زیادی دارد. زمین به نظر صاف است اما در واقع کروی است. خورشید ظاهرا در آسمان می گردد در حالی که در واقع ما هستیم که می چرخیم. ساختار زمان نیز آنچه به نظر می رسد نیست: با این جریان همگن و فراگیر تفاوت دارد. من این را با شگفتی بسیار در کتاب های فیزیکی دانشگاه یافتم: زمان به گونه ای کاملا متفاوت از آنچه به نظر می رسد، عمل می کند.

در همان کتاب ها این را نیز فهمیدم که نحوۀ واقعی عملکرد زمان را هنوز نمیشناسیم. سرشت زمان شاید بزرگترین معمای حل نشده باشد. حلقه های جالبی آن را به دیگر معماهای بزرگ حل نشده وصل می کند: به سرشت ذهن، به منشأ عالم، به سرنوشت سیاهچاله ها، به خود وجود حیات بر روی زمین. چیزی اساسی ما را دوباره به سمت سرشت زمان می کشاند. حیرت، منشأ میل ما به دانستن است، و این کشف که زمانْ همان که فکر می کردیم نبوده است باعث بهمیان آمدن هزاران پرسش می شود. سرشت زمان محور تلاش های یک عمر من در فیزیک نظری بوده است. در صفحاتی که می آید، روایتی از آنچه را از زمان فهمیده ایم و مسیرهایی را که در تلاش برای درک بهتر آن پی میگیریم بازگو خواهم کرد. در ضمن روایتی را نیز از آنچه هنوز نفهمیده ایم و به نظر من به تازگی بارقه هایی از آن ظاهر شده است ارائه خواهم کرد. چرا گذشته را به خاطر داریم و آینده را نه؟ آیا ما در زمان وجود داریم یا زمان در ما وجود دارد؟ معنی واقعی «گذشت » زمان چیست؟ ارتباط زمان با خصایص ما به عنوان فرد، با ذهنیت ما، چیست؟ وقتی به گذشت زمان گوش میدهم، به چه چیزی گوش میدهم؟