«اضطراب: سمینار ژاک لاکان» کاوشی عمیق و پیچیده در مورد مفهوم اضطراب، موضوعی مرکزی در نظریه و عمل روانکاوی است. این کتاب که بخشی از مجموعه سمینارهای معروف لاکان است، سخنرانی‌های او را از سال‌های 1962 تا 1963 ارائه می‌کند و به بررسی پیچیدگی‌های اضطراب از دیدگاه لاکانی می‌پردازد. این جلد که توسط ژاک آلن میلر ویرایش شده است، برای کسانی که به روانکاوی، فلسفه و آثار یکی از تأثیرگذارترین روانکاوان قرن بیستم علاقه‌مند هستند، کتابی ضروری است.
سمینارهای لاکان به خاطر محتوای متراکم و چالش‌برانگیزشان معروف هستند و «اضطراب» نیز از این قاعده مستثنی نیست. این سمینار به‌دلیل تشریح دقیق اضطراب، که لاکان آن را نه‌تنها به‌عنوان یک علامت آسیب‌شناختی، بلکه به‌عنوان جنبه‌ای اساسی و اجتناب‌ناپذیر از تجربه انسانی می‌بیند، برجسته است. او اضطراب را در چارچوب وسیع‌تر نظریه روانکاوی خود، به‌ویژه در رابطه با میل، دیگری و سوژه قرار می‌دهد. سمینار با پرداختن لاکان به ماهیت منحصر‌به‌فرد اضطراب در مقایسه با سایر حالات عاطفی آغاز می‌شود. بر‌خلاف ترس که هدف خاصی دارد، اضطراب بدون تمرکز مشخص است و آن را هم فراگیر و هم گریزان می‌کند. جمله معروف لاکان، «اضطراب بدون ابژه نیست» به‌عنوان نقطه عزیمت کلیدی برای کاوش او عمل می‌کند. او استدلال می‌کند که موضوع اضطراب «ابژه کوچک a» است، مفهومی مرکزی در نظریه او که نشان‌دهنده ابژه دست‌نیافتنی میل است. لاکان به بررسی رابطه بین اضطراب و میل می‌پردازد و پیشنهاد می‌کند که اضطراب در نقطه‌ای به وجود می‌آید که میل با حد خود مواجه می‌شود. این محدودیت با حضور دیگری مرتبط است، شخصیت مهمی در روانکاوی لاکانی که نشان‌دهنده کانون زبان، قانون و هنجارهای اجتماعی است. به گفته لاکان، اضطراب در فضای بین سوژه و دیگری ظاهر می‌شود و تنش و عدم‌اطمینان ذاتی در روابط و ارتباطات انسانی را برجسته می‌کند. در سرتاسر سمینار، لاکان با آثار روانکاوان و فیلسوفان دیگر، از جمله زیگموند فروید، سورن کی‌یرکگور، و مارتین هایدگر درگیر می‌شود و بینش‌های انتقادی و تفاسیر مجدد ارائه می‌دهد. او مطالعات موردی و نظریه‌های فروید، به‌ویژه مفهوم اضطراب اختگی را که از دریچه ساختارهای نظری خود بازتفسیر می‌کند، دوباره مرور می‌کند. لاکان همچنین تحلیل وجودی کی‌یرکگور از اضطراب را بررسی می‌کند و عمق آن را درک می‌کند و درعین‌حال آن را در چارچوب روانکاوی خود ادغام می‌کند. بخش قابل توجهی از سمینار به مثال‌های بالینی اختصاص دارد که نشان می‌دهد چگونه اضطراب در اشکال و زمینه‌های مختلف ظاهر می‌شود. لاکان مواردی را از رویه خود و نیز موارد روانکاوی کلاسیک مورد بحث قرار می‌دهد و عبارات و پیامدهای متنوع اضطراب را در محیط تحلیلی نشان می‌دهد. این بحث‌ها بینش‌های ارزشمندی را درمورد رویکرد بالینی لاکان و روش‌های او برای پرداختن به اضطراب در درمان ارائه می‌دهد. این سمینار همچنین به بررسی ابعاد نمادین و خیالی اضطراب می پردازد. لاکان به تحلیل این می‌پردازد که چگونه نمادها و تصاویر به تجربه اضطراب کمک می‌کنند، به‌ویژه در رابطه با بدن و هویت. او پدیده‌هایی مانند فوبیا و رفتارهای وسواسی را بررسی می‌کند و آنها را به اضطراب‌های زمینه‌ای و تلاش سوژه برای مدیریت یا جابجایی این اضطراب‌ها از طریق ابزارهای نمادین و خیالی مرتبط می‌کند. در جلسات بعدی، لاکان مفهوم «نگاه» را به‌عنوان عنصری محوری در ساختار اضطراب معرفی می‌کند. نگاه نمایانگر حضور دیگری به‌عنوان شاهد یا ناظر است و در سوژه احساس قرار‌گرفتن و آسیب‌پذیری ایجاد می‌کند. این ایده بیشتر درمورد پویایی پیچیده بین سوژه و دیگری توضیح می‌دهد و تأکید می‌کند که چگونه اضطراب به‌طور پیچیده‌ای با درک دیده‌شدن و قضاوت‌شدن مرتبط است.
«اضطراب: سمینار ژاک لاکان» یک مطالعه چالش‌برانگیز اما باارزش است که بینش‌های نظری عمیق و مفاهیم عملی را برای روانکاوی ارائه می‌دهد. زبان متراکم و گاه غیرشفاف لاکان به خواندن دقیق نیاز دارد، اما ایده‌های او درک غنی و دگرگون‌کننده‌ای از اضطراب ارائه می‌دهد. برای دانشجویان و دست‌اندرکاران روانکاوی و همچنین علاقه‌مندان به نظریه لاکانی، این سمینار منبع ارزشمندی است.
کتاب اضطراب
پندار تابان
ژاک لاکان
