کتاب درخت ها و قتل مرزوق

«درخت‌ها و قتل مرزوق» اولین و معروف‌ترین اثر نویسندۀ مشهور جهان عرب، عبدالرحمان منیف است. این رمان نخستین‌ بار در سال ۱۹۷۳ منتشر شد و با استقبال مخاطبان و تحسین منتقدان روبه‌رو شد.
ویژگی مهم آثار این نویسنده، نمایش واقعیت‌های تلخ سیاسی و اجتماعی جهان عرب به‌خصوص در کشورهای استبدادزده است.‌ حاکمان خودکامه در این کشورها با سرکوب و اختناق اراده‌ی خودشان را بر سرنوشت مردم تحمیل می‌کنند. این مسائل از موضوعات اصلی آثار عبدالرحمان منیف است. او در این رمان نیز به وضعیت انسان معاصر در جهانی می‌پردازد که در آن آزادی فرد و امکان مشارکت او در ساخت جامعه از بین رفته است.
«درخت‌ها و قتل مرزوق» در دو فصل روایت می‌شود. فصل اول در کوپه‌ی قطاری می‌گذرد که به سمت مرز می‌رود. در این فصل دو شخصیت اصلی که در کوپه‌ی قطار هستند، معرفی می‌شوند. فصل دوم به وقایعی می‌پردازد که پس از رسیدن به مقصد اتفاق می‌افتد. حوادث تلخ زمان حال، ریشه در گذشته دارند و این گذشته بخش عمده‌ی رمان را دربرمی‌گیرد. در فصل نخست، بخش اصلی روایت برعهده‌ی الیاس، یکی از این دو همسفر است. او از راه دستفروشی و دوره‌گردی امرار معاش می‌کند. همسفر او و راوی رمان، منصور است که درباره‌ی حال و روز الیاس می‌پرسد و او قصه‌ای طولانی تعریف می‌کند.
روایت الیاس به داستان سندباد شباهت دارد. او همانند سندباد عزم سفر می‌کند و راهی سخت و طولانی پشت سر می‌گذارد. الیاس بلندپرواز هر شب بر سر بازی می‌نشسته و در بسیاری مواقع برنده می‌شده، اما حکایت باخت‌های او قصه‌های جذابی هستند که در رمان روایت می‌شوند.
در فصل دوم روایت را منصور پیش می‌برد. داستان او با داستان الیاس کاملا متفاوت است. او قبلا استاد دانشگاه بوده و از تجربه‌هایش در شهرکی می‌گوید که در آن می‌زیسته است. ناکجاآبادی که دیکتاتوری در تک‌تک اجزای‌ آن رسوخ کرده است. الیاس و منصور هر دو گرفتار یک مسئله هستند؛ دیستوپیایی (ویران‌شهری) که در آن زندگی می‌کرده‌اند، آن‌ها را پس زده و اکنون آن‌ها، آدم‌هایی بی‌وطن هستند.
نویسنده جهانی را به نمایش می‌گذارد که هم موطن انسان‌هاست و هم کانون شرارت. بنابراین فرزندانش را از خود می‌راند. الیاس خودش را متعلق به زادگاه‌ش می‌داند و نمی‌خواهد از آنجا دل بکند، اما تمام مصیبت‌هایش نیز از همین شهر نفرین‌شده و مردم‌ آن است. ظاهر شهر منصور، مدرن است، اما باز هم درگیر انواع خشونت‌های پیدا و پنهان است. رمان روایت نسل پس از جنگ جهانی دوم است. الیاس و منصور با وجود تفاوت‌هایشان تجارب زیستی مشترکی دارند و ‌هر دو در وطن غریب هستند. این غربت وضعیت انسان معاصر در جهان عرب است که گرفتار سرکوب و خشونت و احساس درونی شکست برآمده از همین وضعیت است.
«درخت‌ها و قتل مرزوق» رمانی جذاب و خواندنی و نمونه‌ی درخشانی از ادبیات عرب است. خوانندگان علاقمند به رمان از این رمان درخشان لذت می‌برند.