کتاب "گذری بر بنیادهای تحول فکری و فلسفی در قرن بیستم: تقریرات درس حسین بشیریه در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران - ۱۳۷۶" نوشته "علیرضا اسمعیل زاد" توسط انتشارات "نگاه معاصر" منتشر شده است. انتشار هر اثری از بشیریه اهمیت طبیعی دارد و در سال‌های اخیر پس از یک دوره سکوت، نوشته‌های جدید او در ایران به چشم مخاطبان جلب توجه کرده است. یکی از آخرین آثاری که به نام بشیریه منتشر شده است، کتابی به عنوان "گذری بر بنیادهای تحول فکری و فلسفی در قرن بیستم" می‌باشد. این کتاب، به تنظیم و تدوین درسگفتارهای بشیریه در درس "تحولات فکری فلسفی در قرن بیستم" در سال ۱۳۷۶ در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران می‌پردازد. در این کتاب، بشیریه به بررسی اندیشه‌های قرن بیستم در ارتباط خاص با نظریه سیاسی می‌پردازد و در ۹ درسگفتار، آراء گاستون باشلار، ژرژ کانگیلم، مارسل موس، لویی آلتوسر، میشل فوکو، ژاک لاکان، یورگن هابرماس، فریدریش نیچه و ژاک دریدا را شرح می‌دهد.
انتخاب این اندیشمندان به دلیل اهمیت تحولات فکری قرن بیستم در حوزه‌های فلسفه و علوم اجتماعی است. این تحولات قابل تحلیل به ۵ حوزه ساخت‌گرایی (ساخت‌گرایی اولیه و پساساخت‌گرایی)، چرخش زبان‌شناختی، پسامارکسیسم، فمینیسم و پست‌مدرنیسم است. با خواندن این درسگفتارها، که ترجمه‌ای آزاد از بخش‌هایی از کتاب "پنجاه متفکر بزرگ معاصر از ساختارگرایی تا پسامدرنیته" نوشته جان لچت است، خواننده به سبک جذاب و روش تأملی بحث بشیریه آشنا می‌شود و می‌تواند متوجه شود که چگونه بشیریه از آراء گاستون باشلار، ژرژ کانگیلم و فریدریش نیچه استفاده کرده است. همچنین، مباحث نخستین نویسندگان ساخت‌گرای فرانسوی نظیر باشلار، کانگیلم و مارسل موس درباره نقد مبناگرایی، ذات‌گرایی، پدیدارشناسی و پوزیتیویسم به پرورش این گزاره منجر شده است که دانش و معرفت، ساختی اجتماعی دارند و "تاریخ شامل واقعیت‌های ذاتی نیست که در گذشته وجود دارند و منتظر کشف ما هستند، بلکه فهم ما از گذشته بر اساس علائق و مسائل امروزی ما شکل می‌گیرد".
کتاب گذری بر بنیادهای تحول فکری و فلسفی درقرن بیستم
نگاه معاصر