کتاب تفریحات ایرانیان

رودی مته، از برجسته‌ترین ایران‌شناسان حال حاضر، در این کتاب تاریخ سیاسی و اجتماعی ایرانیان را، به‌ویژه‌ از عصر صفویه به بعد، از رهگذار مواد مخدر و شراب بررسی می‌کند. کارهایی که شاید به‌واسطه‌ی اطلاق کلمه‌ی «تفریحات» بر آن‌ها جدی گرفته‌ نشوند، می‌توانند تأثیری به‌سزا در احوالات حاکمان و مردم بگذارند و به تبع آن، اوضاع را به‌لحاظ تاریخی عوض کنند. به‌طور مثال، رودی مته شکست شاه‌اسماعیل در جنگ چالدران را شکستی شراب‌آلوده می‌داند که در نبود این مسکرات، سرنوشت ما می‌توانست جور دیگری رقم بخورد. تأثیر این مواد پیش از این در متون دیگری هم آمده است؛ رافائل دو مانس -که در قرن هفدهم برای تبلیغ مسیحیت به ایران آمد- از چنین موادی به‌عنوان محرک‌های ایرانیان که به آنان روحیه می‌دهد نام برده است. آن‌چه اهمیت پرداختن به مخدرات و مسکرات از دوره‌ی صفویه به بعد را بیشتر می‌کند، حضور پررنگ عالمان شیعی در حاکمیت و ترویج تشیع در این دوران است. تناقض بزرگی که بین تفریحات تاریخی ایرانیان و فقه شیعه پدیدار می‌شود تا امروز هم محل بحث است و پژوهش تاریخی مته بر روی این تناقض مهم دست می‌گذارد و تبار آن را شناسایی می‌کند.