کتاب سرمایه داری، به تنهایی

برانکو میلانکوویچ، اقتصاددان و استاد در «دانشگاه شهری نیویورک» است که تحقیقات گسترده‌ای در جهت بررسی و تحلیل نظام سرمایه‌داری، به عنوان نظام اقتصادی غالب در دنیای امروز، انجام داده است. ماحصل تلاش‌های وی، کتاب «سرمایه‌داری و دیگر هیچ» با زیر عنوان «آیندۀ سیستمی که بر جهان حکومت می‌کند» است که در سال 2019 منتشر شد و با تحسین‌ها و تقدیرهای زیادی به هنگام نشر مواجه شد. به طور کلی می‌توان مباحث کتاب «سرمایه‌داری و دیگر هیچ» را اینگونه توضیح داد: 1. سرمایه‌داری، تنها نظام اقتصادی باقی مانده؛ میلانکوویچ در این کتاب ادعا می‌کند که نظام سرمایه‌داری توانسته است بر دیگر نظام‌های اقتصادی مانند سوسیالیسم و کمونیسم پیروز شود، به نحوی که در جهان کنونی ما غالب دولت‌ها برای ادارۀ اقتصاد کشورشان از نظام سرمایه‌داری بهره می‌گیرند. 2. انواع مختلف سرمایه‌داری؛ میلانکوویچ بعد از بیان مدعای خود به سراغ بررسی انواع مختلف سرمایه‌داری، اعم از سرمایه‌داری شایسته‌سالار لیبرال، سرمایه‌داری سیاسی و سرمایه‌داری دولتی، می‌رود و سعی می‌کند تا آن‌ها را شرح داده، نقاط ضعف و قوتشان را بررسی و تأثیرشان بر جامعه را واکاوی کند. 3. نابرابری و تحرک اجتماعی؛ تحرک اجتماعی (social mobility) به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعۀ انسانی، به این معناست که اشخاص در یک جامعه تا چه حد می‌توانند موقعیت اجتماعی-اقتصادی‌شان را تغییر دهند. میلانکوویچ در این کتاب به بررسی علل نابرابری و چرایی شکل‌گیری موانع بر سر تحرک اجتماعی در یک جامعۀ مبتنی بر سرمایه‌داری سخن می‌گوید. او برای این کار، تأثیر اشکال مختلف سرمایه‌داری به روی «توزیع درآمد» را بررسی می‌کند. 4. چالش‌ها و تضادهای سرمایه‌داری؛ میلانکوویچ به بررسی چالش‌های سرمایه‌داری در مسیرش به سوی آیندۀ جهانی می‌پردازد، چالش‌هایی مانند پیشرفت تکنولوژی، نگرانی‌های زیست محیطی و مسائلی که روابط بین نیروی بازار (قدرت فروشنده و خریدار در قیمت گزاری بدون دخالت دولت) و انسجام اجتماعی را پر تنش می‌کند. 5. سناریوهای بالقوه در آینده؛ بلانکوویچ در پایان کتاب به پیش بینی راجع به چگونگی تکامل نظام اقتصادی سرمایه‌داری در آینده می‌پردازد و در باب پیامدهای احتمالات مختلف بر روی جامعه، سیاست و اقتصاد گمانه‌زنی کند. پس به طور کلی می‌توان گفت میلانکوویچ در این کتاب از تحقیق در گذشته آغاز می‌کند، زمان حال را بررسی می‌کند و سپس دربارۀ آینده نظریه‌پردازی می‌کند تا بتواند از این طریق خوانندگانش را با یک نظام اقتصادی پویای جهانی، یعنی سرمایه‌داری، آشنا کند.