کتاب رومل روباه صحرا

کتاب «رومل روباه صحرا: زندگی نامه افسر آلمانی در جنگ جهانی اول و فرمانده جنگ جهانی دوم» نوشته حمید عشقی، بازخوانی‌ای دقیق و مستند از زندگی نظامی و شخصی یکی از چهره‌های برجسته و در عین حال پرابهام تاریخ معاصر آلمان است. این اثر نه صرفا شرحی از زندگی یک فرمانده نظامی، بلکه بازتابی از پیچیدگی‌های اخلاقی، وفاداری‌های سیاسی و تصمیم‌گیری در دل یکی از سهمگین‌ترین جنگ‌های قرن بیستم را در خود دارد. نویسنده با نگاهی فراتر از روایت‌های رایج، تصویری چندلایه از اروین رومل ارائه می‌کند؛ افسری که در جنگ جهانی اول به‌عنوان یک فرمانده جوان خوش‌فکر شناخته شد و در جنگ دوم جهانی به نماد نبوغ نظامی در جبهه آفریقا بدل گشت.
در این کتاب، حمید عشقی با استفاده منابع دست اول از جمله مکاتبات شخصی رومل، گزارش‌های ارتش آلمان و اسناد بازمانده از فرماندهی نازی، تلاش کرده است تا شخصیتی را تصویر کند که اگرچه عضوی از ماشین جنگی رایش سوم بود، اما در بسیاری از موارد، از نظر اخلاقی و استراتژیک با سایر فرماندهان نازی فاصله داشت. روایت زندگی رومل در این کتاب از دوران جوانی‌اش آغاز می‌شود، زمانی که در جنگ جهانی اول با جسارت و خلاقیت در میدان‌ نبرد شناخته شد. نویسنده در ادامه، به شکلی منسجم تحولات فکری و رفتاری او را در طول دو دهه بعد دنبال می‌کند. بخش قابل توجهی از کتاب به عملکرد رومل در شمال آفریقا اختصاص دارد؛ جایی که استراتژی‌های نظامی‌اش نه تنها موجب تحسین دشمنانش شد، بلکه شهرتی جهانی برایش به همراه آورد. نبردهای الصحرای کبری، جابه‌جایی‌های سریع تانک‌ها، و بهره‌گیری هوشمندانه‌اش از زمین، تنها بخشی از توانایی‌هایی است که عشقی با جزئیات قابل توجهی به آن‌ها می‌پردازد. در این روایت، رومل نه به عنوان یک قهرمان ساده‌سازی شده، بلکه به عنوان انسانی با تردیدها، نگرانی‌ها و گاه تصمیماتی پرهزینه به تصویر کشیده می‌شود.
کتاب همچنین از پرداختن به وجوه سیاسی زندگی رومل غافل نمی‌ماند. نویسنده با دقت به رابطه پیچیده او با هیتلر، نگاه انتقادی‌اش نسبت به سیاست‌های نازی و در نهایت نقش مبهمش در توطئه نافرجام علیه پیشوا می‌پردازد. این بخش از کتاب، تصویری متفاوت از رومل ارائه می‌دهد؛ چهره‌ای که میان وفاداری به کشور و مخالفت با پیشوا در نوسان بود و در نهایت با مرگی تحمیلی، به اسطوره‌ای ملی بدل شد. جراحت در حمله هوایی، توطئه ترور هیتلر، ادراک رومل از فرماندهی از جمله فصول این کتاب است.
در مجموع، «رومل روباه صحرا» با نثری روایی و تحلیلی، ترکیبی از زندگی‌نامه، تحلیل نظامی و بررسی سیاسی را در کنار هم قرار داده است. حمید عشقی نه در پی تطهیر رومل است و نه محکوم‌کردن او، بلکه با روایتی متعادل، تلاش می‌کند تا خواننده را با پیچیدگی‌های انسانی و تاریخی چهره‌ای مواجه کند که هم در میدان جنگ درخشان بود و هم در میدان سیاست مغلوب.