کتاب شکسپیر: گفت وگوهایی با یان کات

از زمان نگارش نخستین نمایشنامه‌ها در یونان باستان تا به امروز، نویسندگان بسیاری به خلق آثار نمایشی خود زده و به غنای این هنر زیبا و ارزشمند افزوده‌اند و در میان این هنرمندان بزرگ و نامدار، نام ویلیام شکسپیر، نمایشنامه‌نویس انگلیسی خوش می‌درخشد. جذابیت‌های متنی آثار او، و همچنین نفوذ بسیاری در تاریخ‌ادبیات جهان دارد، موجب شده نظریه‌پردازان و منتقدین تئاتر برای درک بهتر نوشته‌های او و شناخت جوانب مختلف آثارش، دست به نگارش آثار بی‌شماری زده و جنبه‌های گوناگون نمایشنامه‌های او را مورد کنکاش قرار داده‌اند. علاوه بر این، عده‌ای از کارگردانان خلاق تئاتر نیز با تغییر شیوه اجرا و نمایش در متون شکسپیر، هم به خلق اثر جدیدی نائل آمده و هم ابعاد پنهان آثار او را عیان کرده‌اند. بدین سبب، چه هدفمان فهم بهتر متن آثار شکسپیر باشد، و چه شناخت میزان و چگونگی تأثیرگذاری او بر تاریخ تئاتر، تحقیق و پژوهش در این دو حوزه در کار ما نقشی محوری بر عهده دارد. کتاب «شکسپیر: گفت‌وگوهایی با یان کات» اثر چارلز ماروویتز، منتقد و کارگردان تئاتر، و ترجمه رضا سرور، از بهترین متون تألیف شده در این زمینه است. نخستین بخش کتاب دربردارندۀ جدلی دیالکتیکی میان کارگردان تحسین‌شدۀ تئاتر، چارلز ماروویتز، و یان کات، یکی از مطرح‌ترین شکسپیر شناسان قرن بیستم، است؛ در این گفت‌وگوها هرجا که بینش اجرایی ماروویتز از حرکت بازمی‌ماند، دانش تئوریک کات بحث را پیش می‌برد و بدین‌ترتیب، نظریه و اجرا مکمل یکدیگر می‌شوند. در فصول چهارگانۀ کتاب نمایشنامه‌هایی چون تریلوس و کرسیدا، رومئو و ژولیت، چشم در برابر چشم و اتللو از زوایای مختلف بررسی می‌شوند. نمایشنامۀ هملت: یک کولاژ یکی از بهترین نمونه‌های دراماتورژی مدرن است. ماروویتز با بهره‌گیری از تکنیک کولاژ توانسته معانی مستتر و مفاهیم کمتر دیده‌شده در هملت را از اعمال متن استخراج کند و در ساحت اجرا نمایان سازد. این متن اولین‌بار با کارگردانی مشترک پیتر بروک و ماروویتز به روی صحنه برده شد و بعدا ماروویتز، بر اساس تجربیات اجرایی آن را به شکلی که اکنون در این کتاب آمده، تکمیل کرد. مطالعه این کتاب، هم به سبب محتوای جذاب و قابل تأملی که دارد و همچنین نثر روان و ترجمه درخشانش، بسیار لذت‌بخش بوده و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای تمامی خوانندگان آن به ارمغان می‌آورد.