کتاب هخامنشیان در حافظه سیاسی جهان باستان

کتاب «هخامنشیان در حافظه سیاسی جهان باستان» به کوشش جیسون ام. سیلورمن و کارولین ورزخرس، پژوهشی دقیق و چندلایه پیرامون چگونگی شکل‌گیری، انتقال و بازسازی حافظه سیاسی در دوران هخامنشی و پس از آن است. نویسندگان در این کتاب که دارای 19 فصل و جستار، به مسائلی می‌پردازند که در نگاه نخست ممکن است انتزاعی به نظر برسد، اما در بطن خود، به یکی از ابزارهای مهم حکومت‌داری و تداوم قدرت در امپراتوری‌های باستانی اشاره دارد: حافظه سیاسی، یعنی آن‌چه از گذشته در ذهن جامعه و نخبگان باقی می‌ماند و چگونه بازخوانی و بازتعریف می‌شود.
کتاب که حاصل یک همایش بین‌المللی به همین عنوان در سال ۲۰۱۴ در لایدن هلند است با تمرکز بر امپراتوری هخامنشی و میراث آن در تمدن‌های پسین، از جمله یونانی، رومی و حتی یهودی، نشان می‌دهد که چگونه قدرت سیاسی از طریق روایت‌های تاریخی، نمادها، اسناد و حتی معماری، خود را تثبیت می‌کند. سیلورمن از همان آغاز تأکید می‌کند که حافظه سیاسی، امری ایستا نیست؛ بلکه پیوسته در حال بازتولید است، به‌ویژه در گذارهای تاریخی، مانند سقوط یک امپراتوری یا ظهور یک قدرت جدید.
در این کتاب، هخامنشیان نه صرفا به‌عنوان یک پدیده تاریخی، بلکه به‌عنوان یک الگو در حافظه سیاسی بعدی دیده می‌شوند. برای نمونه، نویسنده بررسی می‌کند که چگونه کوروش بزرگ در متون عبری، نه به‌عنوان یک بیگانه، بلکه به‌عنوان پادشاهی عادل و برگزیده تصویر شده است. این نگاه، محصول نوعی حافظه سیاسی است که گروهی خاص برای مشروعیت‌بخشی به روایت تاریخی خود از آن بهره می‌برند. سیلورمن این مسئله را در بسترهای مختلف، از جمله در آثار هرودوت، کتیبه‌ها، و منابع یهودی بررسی می‌کند.
بخش‌هایی از کتاب به چگونگی بازتاب تصویر هخامنشیان در حافظه یونانیان پس از فروپاشی این امپراتوری می‌پردازد. در اینجا، نویسندگان به دقت نشان می‌دهد که چگونه دشمنی یا تحسین نسبت به یک قدرت از دست‌رفته، در خدمت اهداف سیاسی و هویتی قدرت‌های جدید قرار می‌گیرد. این نگاه در تحلیل منابع سنتی، به‌ویژه در متون تاریخی و فلسفی یونان، اهمیت زیادی دارد.
نویسندگان همچنین به نقش نوشتار در حفظ و انتقال حافظه سیاسی توجه ویژه دارد. او با تحلیل کتیبه‌ها، متون رسمی و تأثیر آن‌ها بر حافظه جمعی، رابطه‌ای میان زبان قدرت و تفسیر تاریخ برقرار می‌کند. در این میان، زبان آرامی، که زبان اداری امپراتوری هخامنشی بود، به‌عنوان ابزاری برای تثبیت حافظه حکومتی مورد بررسی قرار می‌گیرد.کتاب « هخامنشیان در حافظه سیاسی جهان باستان» صرفا درباره تاریخ هخامنشی نیست، بلکه تلاشی است برای فهم این‌که چگونه تاریخ‌ها ساخته می‌شوند، چگونه گذشته به حال معنا می‌دهد، و چگونه قدرت‌ها از حافظه، ابزار مشروعیت می‌سازند. این اثر، برای هر خواننده‌ای که به پیوند میان سیاست و تاریخ علاقه‌مند است، افقی تازه و اندیشمندانه می‌گشاید.