کتاب مدافعان و دشمنان صلیب راستین

کتاب "مدافعان و دشمنان صلیب راستین" نوشته‌ی یوری استویانف، پژوهشی تاریخی است که به بررسی یکی از مهم‌ترین و در عین حال کمتر شناخته‌شده‌ترین رویدادهای اواخر دوران باستان می‌پردازد: فتح اورشلیم توسط نیروهای ایران ساسانی در سال ۶۱۴ میلادی. این واقعه نه‌تنها یک شوک سیاسی و نظامی برای امپراتوری بیزانس بود، بلکه به زمینه‌ساز شکل‌گیری نوعی نگاه مذهبی-ایدئولوژیک به جنگ بدل شد که در سده‌های بعدی تاریخ مسیحیت نیز تأثیرگذار بود.
استویانف در این کتاب، ابتدا به روایت‌های تاریخی و یافته‌های باستان‌شناسی درباره‌ی سقوط اورشلیم می‌پردازد و نگاه کلیشه‌ای به این رویداد را که بر ویرانی و کشتار گسترده تأکید دارد، به چالش می‌کشد. او با تحلیل دقیق منابع تاریخی نشان می‌دهد که این فتح، از نظر پیامدهای مذهبی و سیاسی، بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی است که معمولا تصور می‌شود. در ادامه، نویسنده به واکنش امپراتوری بیزانس به این شکست می‌پردازد: چگونه امپراتور هراکلیوس، جنگ‌های بعدی خود علیه ایران را با زبانی دینی توجیه کرد و خودش را مدافع «ایمان مسیحی» در برابر «دشمنان خدا» معرفی نمود. این تبلیغات سیاسی با تصویرسازی‌هایی از نبرد نهایی خیر و شر، چهره‌ای آخرالزمانی به جنگ می‌داد و باعث شد جنگ با ایران به‌صورت یک رسالت مقدس جلوه کند. اوج این روایت، بازگرداندن نمادین صلیب مقدس به اورشلیم در حدود سال ۶۳۰ میلادی بود.
از مهم‌ترین محورهای این کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* "جنگ دینی:" بازسازی چهره‌ی جنگ به‌عنوان دفاع از ایمان در برابر دشمنان کافر.
* "ایدئولوژی امپراتوری: تصویرسازی از امپراتور به‌عنوان برگزیده‌ی الهی برای دفاع از مسیحیت.
* "نمادپردازی آخرالزمانی:" استفاده از روایات دینی برای نشان دادن این جنگ به‌عنوان بخشی از جدال نهایی میان نیکی و پلیدی.
* "روابط دینی:" بررسی برخوردها و تعاملات میان مسیحیان، یهودیان و زرتشتیان در بستر جنگ و اشغال.
"مدافعان و دشمنان صلیب راستین" اثری است دقیق، تحلیلی و چندلایه که به ما کمک می‌کند نقش دین، سیاست و تبلیغات را در شکل‌گیری روایت‌های تاریخی بهتر درک کنیم. استویانف در این اثر، نشان می‌دهد که چگونه یک شکست نظامی می‌تواند به نیرویی برای ساختن ایدئولوژی جنگی تمام‌عیار تبدیل شود. این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ باستان، دین‌پژوهی و سیاست‌گذاری مذهبی در دوران‌های حساس تاریخی، منبعی پربار و خواندنی است.