کتاب دو جستار پیرامون آشویتس

«دو جستار پیرامون آشویتس» دو مقاله از هانا ارنت و تئودور ادورنو درباره اردوگاه های یهودیان اشویتس است. آشویتس شامل سه اردوگاه اصلی بود. اتاق های گاز و کوره های آدم سوزی برای اولین بار در این اردوگاه به طور وسیع راه اندازی شدند. این مجموعه اردوگاه ها تقریبا در ۳۷ مایلی غرب شهر کراکوف لهستان، نزدیک به مرز آلمان- لهستان (پیش از جنگ) در سیلسیا قرار داشتند. منطقه ای که آلمان نازی بعد از تهاجم و غلبه بر لهستان در ۱۹۳۹ میلادی به صورت موقت آن را ضمیمه خاک خود نموده بود.

کمتر نامی را می توان در تاریخ معاصر یافت که به اندازۀ آشویتس (و همزادان دیگرش در داخائو برکنائو و گوشه و کنار رایش هزارساله) حضوری زنده و فعال در یکایک صحنه های سیاسی جهان داشته باشند. نام آشویتس در گوشه ای از جهان تبدیل به ابزاری برای سرکوب و غارت می شود و در گوشه ای دیگر به پیرنگی ثابت در تبلیغات انتخاباتی؛ در نقطه ای از جهان به بنیان تاریخ مبدل می شود و در گوشه ای دیگر به زایده ای که می باید از تاریخ بیرون رود. با این همه اما تاریخ، اگر آن را به معنای بازخوانی واقعیات روی داده در گذشته ای نه چندان دور در نظر آوریم، هنوز نتوانسته پاسخی قطعی به این معما بدهد.

هانا ارنت و تئودور ادورنو یهودی دو فیلسوف و جامعه شناس یهودی در این اثر کوشیده اند تا مفاهیم رایج پیرامون آشویتس را تغییر دهند.

آشویتس، آن گونه که در این دو جستار تصویر شده است، مفهومی قومی یا نژادی نیست؛ مفهومی است که با تصویر سخیف «نژاد برتر» یا «قوم برگزیده» می ستیزد و چشمان ژرف اندیش خود را نه به گذشته ای بحث برانگیز، که به آینده ای نامحتوم از بربریت دوخته است. چنین آینده ای قابل پیش بینی است، قابل پیشگیری است و قابل درمان. آنچه آشویتس، در معنایی که آدورنو یا آرنت بدان می نگرند، به ما می آموزد، هزینۀ سکوت و شرارت ابتذال است؛ نه دستنامه ای از راهبردهای هراس یا جزواتی آماری که بتوان دست های آلوده را با صفحاتش تمیز کرد. این «آشویتس» است آن گونه که باید شناخت.