کتاب جامعه شناسی هنر

کتاب «جامعه‌شناسی هنر» نوشته ژان دووینیو، جامعه‌شناس فرانسوی، در صدد بررسی تأثیر و تأثرات متقابل هنر و ساختارهای اجتماعی است. کتاب با بحث از مبانی نظری آغاز می‌شود. نویسنده از آثار کارل مارکس، ماکس وبر و امیل دورکیم برای چارچوب بندی بحث خود استفاده می‌کند. او نظریه ماتریالیسم تاریخی مارکس که شرایط اقتصادی را زیربنای تولید هنری است، توضیح می‌دهد. مارکس استدلال می‌کرد که هنر اغلب در خدمت تبلیغ ایدئولوژی طبقه حاکم است و در نتیجه سلطه خود را حفظ می‌کند. از طرف دیگر، بینش وبر درباره عقلانی‌سازی و اهمیت فرهنگی جهان‌بینی‌های دینی و سکولار چارچوبی برای درک معانی نمادین نهفته در هنر فراهم می‌کند. همچنین دریافت دورکیم از آگاهی جمعی و کارکردهای اجتماعی دین، هنر را به عنوان یک بازنمایی جمعی که انسجام اجتماعی را تقویت می‌کند، نشان می‌دهد. پس از این مباحث نظری، نویسنده هنر را به مثابۀ یک نهاد اجتماعی بررسی می‌کند. مطابق با تحلیل او، هنر فقط مجموعه ای از آثار فردی نیست، بلکه شبکه ای از شیوه‌ها، هنجارها و ارزش‌هایی است که تولید و مصرف هنری را ایجاد می‌کند. این نهاد در ساختارهای اجتماعی بزرگ‌تر جامعه تعبیه شده و تحت تأثیر نیروهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است. گالری‌ها، موزه‌ها، آکادمی‌ها و بازارها نقش مهمی در مشروعیت بخشیدن و ارزش‌گذاری به آثار هنری دارند. نویسنده همچنین ماهیت چندوجهی هنر را مورد بحث قرار می‌دهد. هنر می‌تواند هویت‌ها و سلسله‌مراتب‌ اجتماعی را تقویت کند، اما همچنین می‌تواند آنها را تضعیف یا حتی زیر و رو کند و این قابلیت دوگانۀ هنر است. قابل ذکر است که نویسنده از رویکردهای روش شناختی مختلفی برای مطالعه جامعه شناسی هنر استفاده می‌کند. او روش‌های کمی و کیفی از جمله مطالعات موردی، تحقیقات قوم‌نگاری و تجزیه و تحلیل آماری را با هم ترکیب کرده است و این امر منجر شده است تا این کتاب تحلیلی جامع در حوزۀ جامعه‌شناسی هنر به حساب آید.