کتاب ساختار ملودی در موسیقی ایرانی
نویسنده:
محمدرضا آزاده فر
معرفی کتاب ساختار ملودی در موسیقی ایرانی
"ساختار ملودی در موسیقی ایرانی" اثری است از دکتر "محمدرضا آزاده فر" که در آن جنبه‌های مختلف این هنر را مورد بررسی قرار می‌دهد. در موسیقی ایرانی سه فرم دستگاهی و یک فرم آوازی وجود دارد. فرم‌های ساز پیش‌درآمد، چهارمضراب و رنگ هستند. پیش‌درآمدتوسط استاد بزرگ تار، درویش خان اختراع شد و به عنوان مقدمه درآمد دستگاه طراحی شد. چهارمضراب قطعه‌ای تک‌نوازی است که بیشتر تمپویی سریع دارد و معمولا بر اساس ملودی بلافاصله ماقبلش ساخته می‌شود. سومین فرم ساز، رنگ است که یک قطعه رقص ساده است و معمولا در انتهای دستگاه نواخته می شود.
دکتر "محمدرضا آزاده فر" در کتاب "ساختار ملودی در موسیقی ایرانی"، ویژگی‌هایی که موسیقی ایرانی را از سایر موسیقی‌های آسیای میانه متمایز می‌کند، نامبرده و تشریح کرده است. در موسیقی ایرانی ملودی‌ها روی یک رجیستری نسبتا باریک متمرکز شده‌اند و حرکت ملودیک با گام‌های پیوسته اتفاق می‌افتد. تاکید بر آهنگ، تقارن، و تکرار انگیزشی در گام‌های مختلف است و الگوهای ریتمیک ساده نگه داشته می‌شوند. در موسیقی ایرانی بخش‌های آوازی اغلب با تحریر تزئین می‌شوند و همچنین موسیقی ایرانی در فرهنگ خاورمیانه بی‌نظیر است.
موسیقی کلاسیک ایرانی معمولا توسط گروه‌های کوچک با اندازه‌های متغیر اجرا می‌شود. این گروه ها معمولا شامل خواننده، یک یا دو ساز ملودیک همراه ( کمانچه، تار، سنتور، سه تار یا نای) و شاید یک ساز ریتمیک مانند تنبک یا دف است که اکنون کمیاب‌تر است. این سازها با وجود اینکه صداهای منحصر به فردی دارند، برای حفظ بافت مونوفونیک در این گروه در هم تنیده شده‌اند. دکتر "محمدرضا آزاده فر" در کتاب پیش رو که چیزی نزدیک دویست و هشتاد صفحه است، با مثال‌های فراوان "ساختار ملودی در موسیقی ایرانی" را توصیف می‌کند.
دکتر "محمدرضا آزاده فر" در کتاب "ساختار ملودی در موسیقی ایرانی"، ویژگی‌هایی که موسیقی ایرانی را از سایر موسیقی‌های آسیای میانه متمایز می‌کند، نامبرده و تشریح کرده است. در موسیقی ایرانی ملودی‌ها روی یک رجیستری نسبتا باریک متمرکز شده‌اند و حرکت ملودیک با گام‌های پیوسته اتفاق می‌افتد. تاکید بر آهنگ، تقارن، و تکرار انگیزشی در گام‌های مختلف است و الگوهای ریتمیک ساده نگه داشته می‌شوند. در موسیقی ایرانی بخش‌های آوازی اغلب با تحریر تزئین می‌شوند و همچنین موسیقی ایرانی در فرهنگ خاورمیانه بی‌نظیر است.
موسیقی کلاسیک ایرانی معمولا توسط گروه‌های کوچک با اندازه‌های متغیر اجرا می‌شود. این گروه ها معمولا شامل خواننده، یک یا دو ساز ملودیک همراه ( کمانچه، تار، سنتور، سه تار یا نای) و شاید یک ساز ریتمیک مانند تنبک یا دف است که اکنون کمیاب‌تر است. این سازها با وجود اینکه صداهای منحصر به فردی دارند، برای حفظ بافت مونوفونیک در این گروه در هم تنیده شده‌اند. دکتر "محمدرضا آزاده فر" در کتاب پیش رو که چیزی نزدیک دویست و هشتاد صفحه است، با مثال‌های فراوان "ساختار ملودی در موسیقی ایرانی" را توصیف می‌کند.
درباره محمدرضا آزاده فر
محمدرضا آزاده‌فر (زادهٔ ۱۰ آبان ۱۳۴۸ در اصفهان) اتنوموزیکولوژیست و نوازندهٔ سنتور است. او در سنین نوجوانی فراگیری موسیقی را در هنرستان موسیقی اصفهان آغاز کرد. همزمان با موسیقی، به آموختن مبانی سینما و عکاسی در سینمای جوان پرداخت. در سال ۱۳۶۷ وارد دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر تهران شد. پس از فارغ‌التحصیل شدن از این دانشکده برای ادامهٔ تحصیل وارد مقطع کارشناسی ارشد پژوهش هنر با گرایش موسیقی شد. پس از اتمام تحصیلات کارشناسی ارشد در کنکور سراسری اعزام دانشجو به خارج از کشور در سال ۱۳۷۴ شرکت نمود و با کسب رتبه اول در سال ۱۳۷۸ برای ادامهٔ تحصیل در مقطع دکتری به انگلستان عزیمت کرد.
آزاده‌فر دورهٔ دکتری اتنوموزیکولوژی را در دانشگاه شفیلد انگلستان با رتبهٔ عالی در سال ۲۰۰۳ (۱۳۸۲) به پایان رساند و پس از آن وارد دورهٔ فلوشیپ اتنوموزیکولوژی دانشگاه SOAS لندن گردید. آزاده‌فر پس از اتمام این دوره ,در سال 2005 به ایران بازگشت و به عنوان عضو هیئت علمی دانشکدهٔ موسیقی دانشگاه هنر تهران به کار پرداخت. وی به سال ۱۳۹۷ موفق به کسب رتبهٔ استاد تمامی در این دانشکده شد.
آزاده‌فر از سال ۱۳۸۹ تا ابتدای سال ۱۳۹۳ به عنوان رئیس دانشکدهٔ موسیقی به کار خود ادامه داد و پس از آن نیز به عنوان مدرس در آن دانشکده مشغول کار می‌باشد.
آزاده‌فر در دورهٔ زندگی علمی خود توانست رشتهٔ اتنوموزیکولوژی را در دانشکدهٔ موسیقی پایه‌گذاری کند و کتاب‌ها و مقالات متعددی در زمینه‌های مختلف موسیقی به رشتهٔ تحریر در آورد. در تابستان سال ۲۰۱۴ شورای بین‌المللی موسیقی سنتی (ICTM) آزاده‌فر را به عنوان نمایندهٔ این انجمن در ایران منسوب کرد. در سال ۱۳۹۷ تندیس کتاب برگزیدۀ خانه موسیقی ایران در بخش پژوهش به آزاده‌فر برای تألیف کتاب ساختار ملودی در موسیقی ایرانی اعطا شد.
آزاده‌فر دورهٔ دکتری اتنوموزیکولوژی را در دانشگاه شفیلد انگلستان با رتبهٔ عالی در سال ۲۰۰۳ (۱۳۸۲) به پایان رساند و پس از آن وارد دورهٔ فلوشیپ اتنوموزیکولوژی دانشگاه SOAS لندن گردید. آزاده‌فر پس از اتمام این دوره ,در سال 2005 به ایران بازگشت و به عنوان عضو هیئت علمی دانشکدهٔ موسیقی دانشگاه هنر تهران به کار پرداخت. وی به سال ۱۳۹۷ موفق به کسب رتبهٔ استاد تمامی در این دانشکده شد.
آزاده‌فر از سال ۱۳۸۹ تا ابتدای سال ۱۳۹۳ به عنوان رئیس دانشکدهٔ موسیقی به کار خود ادامه داد و پس از آن نیز به عنوان مدرس در آن دانشکده مشغول کار می‌باشد.
آزاده‌فر در دورهٔ زندگی علمی خود توانست رشتهٔ اتنوموزیکولوژی را در دانشکدهٔ موسیقی پایه‌گذاری کند و کتاب‌ها و مقالات متعددی در زمینه‌های مختلف موسیقی به رشتهٔ تحریر در آورد. در تابستان سال ۲۰۱۴ شورای بین‌المللی موسیقی سنتی (ICTM) آزاده‌فر را به عنوان نمایندهٔ این انجمن در ایران منسوب کرد. در سال ۱۳۹۷ تندیس کتاب برگزیدۀ خانه موسیقی ایران در بخش پژوهش به آزاده‌فر برای تألیف کتاب ساختار ملودی در موسیقی ایرانی اعطا شد.
دسته بندی های کتاب ساختار ملودی در موسیقی ایرانی
قسمت هایی از کتاب ساختار ملودی در موسیقی ایرانی
در رسالات موسیقی ایرانی واژه «لحن» کلمه ای است که تا حدود زیاد به مفهوم «ملودی» به آن گونه که امروزه نزد موسیقی دانان و موسیقی شناسان به کار می رود نزدیک است. اگرچه کاملا هم بر آن منطبق نیست. ملودی در معنای عام آن بدان صورت که در فرهنگ موسیقی غرب نیز پذیرفته شده این گونه تعریف می شود «از پی آمدن و انتظام اصوات موسیقایی در بستر خطی زمان به گونه ای که نزد شنونده به عنوان یک کلیت مستقل قابل ادراک باشد»، در برخی متون بر جای مانده، از قرون نخستین اسلامی، از اصطلاح لحن و مشتقات آن در مفهوم کلی آهنگ و نیز برای تبیین نظام موسیقایی ایران باستان در دوران ساسانیان استفاده شده است.
محصولات مرتبط با کتاب ساختار ملودی در موسیقی ایرانی
اولین نفری باشید که نظر خود را درباره "کتاب ساختار ملودی در موسیقی ایرانی" ثبت می‌کند