کتاب زرافشان

Zarafshan
فرهنگ اصطلاحات و ترکیبات خوشنویسی، کتاب آرایی و نسخه پردازی در شعر فارسی
کد کتاب : 23594
شابک : 978-6001050640
قطع : وزیری
تعداد صفحه : 866
سال انتشار شمسی : 1392
سال انتشار میلادی : 2013
نوع جلد : جلد سخت
سری چاپ : 1
زودترین زمان ارسال : 20 اردیبهشت

معرفی کتاب زرافشان اثر حمیدرضا قلیچ خانی

"زرافشان"، یک "فرهنگ اصطلاحات و ترکیبات خوشنویسی، کتاب آرایی و نسخه پردازی در شعر فارسی" است که دکتر "حمیدرضا قلیچ خانی" کار گردآوری و تدوین آن را برعهده داشته است. خوشنویسی، نسخه برداری و کتاب آرایی گروهی از هنرها هستند که از آنها هزاران نسخه خطی به دست آمده است. این هنرها شامل کاغذسازی، رنگ آمیزی و نقاشی، کتابت، وراقی، تزئینات حاشیه و متن، جلدسازی، صحافی و دیگر صنایع مرتبط می‌باشند. به دلیل گستردگی این مهارت و هنرها، پیوند محکمی بین هنجارهای آنها و بسیاری از اصطلاحات مورد استفاده در امور دیوانی و دبیری وجود دارد و مرزهای مشترک بسیاری میان آنها دیده می‌شود.
اصطلاحات و ترکیب‌های مربوط به چنین هنرهایی، مانند بسیاری دیگر از تظاهرات فرهنگ و هنر ایرانی بیش از هر جای دیگری در ادبیات، علی‌الخصوص شعر، متجلی شده است. واژگان تخصصی بسیاری از رشته‌های مختلف مانند موسیقی، گیاه‌شناسی و اخترشناسی در شعر فارسی ثبت و پاسداری شده اند و منبعی برای مطالعات امروزی فراهم آورده‌اند. در همین راستا هنر کتاب آرایی نیز حضور روشنی را در ادبیات فارسی و شعر داشته است.
بسیاری از ادبا و شعرای به نام ایرانی، به عنوان کاتب و منشی کار کرده‌اند و از خوشنویسان مطرح زمان خود به شمار می رفته‌اند. این خصوصیت از دوران کهن تا امروز رایج بوده و در قرن نهم الی یازدهم، اوج خود را تجربه کرد. نتیجه اینکه شاعران بیش از هنرمندان هر عرصه‌ی دیگری با کتابت و خوشنویسی سروکار داشتند و در کمترین حالت بر کتب و نسخه‌های خطی از دیوان اشعار خودشان نظارت داشتند. دکتر "حمیدرضا قلیچ خانی" این موضوع را در کتاب "زرافشان" مورد توجه قرار داده و یک "فرهنگ اصطلاحات و ترکیبات خوشنویسی، کتاب آرایی و نسخه پردازی در شعر فارسی" به مخاطبین علاقمند، ارائه می‌کند.

کتاب زرافشان

حمیدرضا قلیچ خانی
حمیدرضا قلیچ خانی در سال ۱۳۴۷ در تهران متولد شد. قلیچ ‌‏خانی خوشنویسی را از 1363 به شکل ‏جدّی نزد استاد اویس وقسی آغاز کرد و در سال 1368 دورۀ ممتاز را به پایان رساند و همان سال به کلاس فوق ممتاز استاد امیرخانی راه یافت. وی خطّ ثلث را از استاد موحّد حسینی آموخت و در سال‏های 68 و 69 دو نمایشگاه انفرادی برگزار کرد. قلیچ‌خانی، در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی نیز موفق به کسب مدرک دکتری شده است.
قسمت هایی از کتاب زرافشان (لذت متن)
امروزه بسیاری از هنرمندان از انعکاس اصطلاحات این هنرها در ادبیات آگاهی چندانی ندارند و همچنین بسیاری از اهل ادب نیز با چگونگی این هنرهای ارزشمند ایرانی بیگانه اند و با همخوانی و همگانی آنها آشنایی لازم را ندارند. این فرهنگ معرّف اصطلاحات هنرهای نسخه پردازی و کتاب آرایی ایرانی و انعکاسشان در شعر پارسی است و همچنین شناساننده گوشه ای ناشناخته از شعر و همچنین گستردگی و قابلیت های سخنوری است و در نتیجه مرجعی بینارشته ای است که سبب بهتر دیدن یکی از شاخسارهای زیبای شعر پارسی می شود و از طرفی روشنگر ظرایف و نکاتی است که همراه با اصطلاحات نسخه پردازی در بیت های شاهد آمده است. این فرهنگ دربرگیرنده بیش از 5000 سرمدخل از اصطلاحات و ترکیبات کتابت، کتاب آرایی و نسخه پردازی است که 4200 سرمدخل دارای توضیح و شاهد هستند و همچنین 800 سرمدخل نیز به مدخل های دیگر ارجاع شده است؛ افزون بر توضیح و معنای هر سرمدخل، بیش از 12000 بیت شاهد از رودکی تا قاآنی شیرازی در این اثر جای گرفته است. بنابراین تمام سرمدخل ها با شاهدهایی از شعر پارسی همراهند و تمام توضیحات با ارائه منبع و مأخذ آمده است و همچنین هیچ شاهدی بدون نام سراینده معرفی نشده است.