کتاب ذن گا

سنت ذن خاستگاهش را به تجربه ی روشن شدگی یا بیداری گوتمه می رساند، یعنی به بودای تاریخی که در حدود 2500 سال پیش در هند متولد شده بود. اول به شیوه ی امیرزادگان زندگی می کرد، بعد جوینده ی دین شد و روزی چارزانو زیر درخت بزرگی به مراقبه ی درون نشسته بود؛ و می گویند سوگند یاد کرد یا به روشن شدگی و بیداری می رسد یا می میرد. شبی را به نظاره ی عمیق سپری کرد، که ناگهان کارکردهای درونی و بیرونی عالم بر او روشن شد و او به روشن شدگی، یا «بودی»، رسید و «بودا» شد، که روشنی یافته و بیدار است. ذن، سنت نظاره ی آئین بودا را نشان می دهد. استادان یا مرشدان مراقبه ی سنت ذن را از هند به چین و بعد از آن جا به کره، ژاپن و در قرن بیستم، به غرب بردند. در ژاپن، نقاشی و خوشنویسی از قرن شانزدهم به بعد ابزار اصلی آموزش استادان ذن شد و هنر ذن را حالا یکی از مایه های سرافرازی فرهنگ جهانی می دانند. اگرچه نقاشی و خوشنویسی ذن سرشار از طنز، شادی و آزادی بی بند و مرز است، اما خیلی دورتر از کارتون های شاد، حرف های بامزه و نقش های انتزاعی شاد است. هنر حقیقی ذن همیشه پیام عمیقی دارد؛ پیامی همان قدر ژرف و کلی که در مقدس ترین متن یا پرچالش ترین رساله ی فلسفی آمده است. روا نیست که فکر کنیم هنر ذن انحراف خوشایندی از شکل های «جدی» و «خشک» بیان دینی و هنری است، بل که برعکس، یک ضربه یا نقش قلم ذن از یک استاد روشنی یافته می تواند حقیقت نویی را به بیننده عیان کند.