کتاب تفکر زائد

هم‎اکنون این بچه‎ها در این پارک مشغول بازی هستند. ضمن بازی فرضا با هم دعوا می‎کنند. یکی از آنها دیگری را می‎زند و من و شما که شاهد جریان هستیم، به علت اینکه ذهن خودمان عادت به تعبیر و تفسیر رفتارها و رویدادها دارد، به بچه‎‎ای که کتک زده می‎گوییم: “چه بچه شجاعی“، یا “چه بچه وحشی و بی‎تربیتی“. به بچه‎ای هم که کتک خورده می‎گوییم “چه بچه‎ی ترسو، بی‎دست و پا و بی‎عرضه‎ای“. یا وقتی می‎بینیم یکی از این بچه‎ها اساب‎بازی یا چیزی را که می‎خورد به دیگری هم می‎دهد به او می‎گوییم “چه بچه‏ی سخاوتمندی“، یا “چه بچه‎ی هالویی“، چیزهایش را بی‎جهت به دیگران می‎بخشد؛ و نظایر این تعبیرات، که فراوان است و همه‎ی ما هم محققا با آنها آشنا هستیم. در روز صدها بار به شکل‎های متفاوت، صریح و غیرصریح، به وسیله‎ی الفاظ، به وسیله رفتارها و حرکات مخصوص، به وسیله‏ی نگاه یا حتی به وسیله‎ی سکوت، رفتار خودمان ودیگران را معنا و تفسیر می‎کنیم. خوب، حالا قدم به قدم جلو برویم و ببینیم نتیجه‎ی این تعبیر و تفسیرها چیست. بعد از اینکه بچه با تعبیر و تفسیر آشنا شد چه فعل و انفعالی در ذهن او صورت می‎گیرد و چه استنباطی از زندگی و روابط پیدا می‎کند؟ محققا اولین استنباط بچه این خواهد بود که در زندگی و در روابط انسان‎ها تنها واقعیت‎ها مطرح نیست، بلکه هر واقعیت، هر حرکت، هر رفتار و هر رویداد و جریانی یک معنای خاص هم دارد که مثل سایه‎ای نامریی به آن چسبیده است و همیشه همراه آنست. می‎فهمد که کتک زدن یا کتک خوردن، تنها کتک زدن و کتک خوردن نیست، بلکه یک معنایی هم پشت آن نهفته است. غذا دادن به بچه دیگر علاوه‎بر اینکه یک واقعیت است معنای “سخاوت“ هم می‎دهد. به این طریق ذهن بچه از شروع رابطه با زندگی یک کیفیت “تعبیرکنندگی“ پیدا می‎کند. ذهنش عادت می‎کند به اینکه هیچ چیز را خالص و به عنوان یک واقعیت نبیند، بلکه به محض انجام هر عمل فورا به دنبال معنای آن نیز بگردد و بر عمل خود برچسبی بزند. بنظرش می‎رسد که عمل بدون تعبیر و معنا ناقص است. مثل اینکه تعبیر و برچسب‎گذاری جزء لایتجزای چیزها و رویدادها است. و اینکه بعدها علیرغم درک روشن قضایا انسان به سختی می‎تواند خود را از اسارت زنجیر ذهنیات خود رها کند به خاطر آن است که از کودکی واقعیت‎ها، و تعبیر ذهنی واقعیت‎ها را طوری به بچه عرضه و القا کرده‎اند که انگار اینها یک چیزاند یک چیز جدایی‎ناپذیر. و به این جهت است که انسان بعدها نمی‎تواند صورت ناب و خالص واقعیت‎های زندگی را آنطور که هست ببیند. به نظر او هر واقعیت حتما باید یک توصیف و تعبیر و معنا هم داشته باشد. و اگر چه آن معنا و تعبیر صرفا ذهنی است، اما چون از کودکی معنا و واقعیت را با هم و بصورت یک واحد به او القا کرده‎اند تفکیک آنها به نظرش مشکل می‎رسد. رفته رفته که بچه با “تعبیر و تفسیر“ها آشنا می‎شود متوجه‎ی این واقعیت نیز می‎گردد که اگر چه “تعبیر و تفسیر“ها با الفاظ مختلف و عناوین و توجیهات متفاوت صورت می‎گیرد، ولی همه‎ی آنها حول یک چیز دور می‎زنند؛ و آن “ارزش“ است. شکل تعبیرات متفاوت است، اما در پشت همه‎ی آنها و در محتوای همه‎ی آنها تنها “ارزش“ نهفته است. بچه هر چه بیشتر با زندگی آشنا می‎شود و روابط بیشتری پیدا می‎کند، این حقیقت را بهتر و روشن‎تر درک می‎کند که انگار هدف زندگی انسان‎ها و هدف تمام فعالیت‎ها و روابط‎شان کسب “ارزش“ و اجتناب از “بی‎ارزش“ی است.