کتاب لطایف المعنوی من حقایق المثنوی

عبداللطیف بن عبدالله عباسی گُجَراتی، از ارباب انشاءِ دربار شاهجهان، در اواخر قرن دهم هجری در احمدآباد گجرات متولّد شده و سال‌های ابتداییِ عمرش را در آنجا سپری کرده‌است. در جوانی از محضر محمد صوفی مازندرانی بهره برده و با او در استکباب و مقابلهٔ تذکرهٔ بتخانه همکاری داشته‌است. در ابتدا در خدمت لشکرخان مشهدی بوده و او را در مأموریت‌ها و سفرها همراهی می‌کرده‌است. در همین سفرهای بین سال‌های ۱۰۲۴ تا ۱۰۳۲ ق. نسخه‌های متعددی از مثنوی دیده و مقابله کرده که بعدها اساس کار مثنوی‌پژوهیِ او شده‌است. در اثنایِ این سفرها، در سالِ ۱۰۲۱ ق. لشکرخان او را برای انجام محاسبات دیوانی در بنگال می‌گمارد و عبداللّطیف بتخانهٔ صوفی را تکمیل می‌کند: هم بر آن مقدّمه‌ای می‌نویسد و هم «مجمل احوال شعرا» یِ آن کتاب را، در شرحِ حال شاعرانی که ذکرشان آمده فراهم می‌کند. در سال ۱۰۴۲ ق. خدمت دیوانی تن –معادل وزیر مواجب امروزی- به او تفویض شده و در سال ۱۰۴۶ از طرف شاهجهان منصب نهصد پیاده و دوصد سوار یافته‌است. همچنین در سال ۱۰۴۷ شاهجهان، او را به لقب عقیدت خان مخاطب می‌کند. تاریخ درگذشت عبداللّطیف در هیچ‌کدام از کتبِ تاریخیِ روزگارش به روشنی بیان نشده و همین سبب شده تا نتوان زمانی را با قطعیّت مشخّص کرد. در تمامِ منابعی که بعد از روزگارش دربارهٔ او چیزی نوشته-اند تاریخ مرگ او ۱۰۴۸ یا ۱۰۴۹ آمده‌است اما با نگاهی دقیقتر به اسناد روزگارش، مرگ عبداللّطیف باید بعد از ۱۰۵۹ بوده باشد.