پیش از معرفی کتاب تفسیری « تدبری در قرآن»، باید حتما بدانیم که تدبری در قرآن در تکمله ی معانی القرآن و مجموعه مقاله های موجود در کتاب معارف قرآنی علامه محمدباقر بهبودی تحریر شد. یعنی مجموعه تفسیر و فهم قرآن از دیدگاه وی، از مطالعه چهار اثر نگاهی به تاریخ انبیا در قرآن، معارف قرآنی، معانی القرآن و تدبری در قرآن حاصل می شود.
«معانی القرآن» نیز نام اثر محمدباقر بهبودی در ترجمه تفسیری قرآن است. شناخت روش علامه بهبودی در ترجمه، از رهگذر تأمّل در معانی القرآن و دیگر آثار او همچون همین کتاب یعنی تدبری در قرآن، و سایر کتب وی مانند معارف قرآنی، معجزه ی قرآن و مبارزه با فلسفه ی شرک و گزیده های صحیح کتب اربعه و پاورقی های بحار الانوار میسّر است.
بر این اساس، مهم ترین قواعد او در ترجمه ی قرآن عبارتند از: توجه به تاریخ نزول آیات، فضای نزول، خطاب های صدر آیات، تبعیت از روایات صحیح، مطرود کردن نوآوری های خارج از سنت، پیروی از آیات دیگر، توجه به گزارش های تاریخی و روایی صحیح، استفاده از قرائن خارجی، توجه به اختلاف قرائت ها و انتخاب قرائت مطابق با رسم الخط، وجه صحیح عربی و سیاق آیات، توجه به معنای اصیل کلمات و در نظر گرفتن فنون و قواعد ادبیات عرب.
علامه بهبودی در بیان توضیح های اضافی در ترجمه، از پرانتز استفاده نکرد و مدعی بود که همچون خود قرآن در ضوابط ترجمه، زبان آیات را به صورت آزاد، به فارسی برگردان کرده است.
بیان جمله های محذوف معطوف علیه یا مقدر که معادل “أم” است، هم در تفسیر و هم در ترجمه وی نمود ویژه ای دارد. هم چنین این اثر مشتمل بر آرای تفسیری بهبودی است. در ترجمه و تفسیر او چندان اثری از تأویل های معنوی به چشم نمی خورد، بلکه با روی کرد مادی، در توصیف حوادث، تصویری طبیعی و سلسله وار ارائه می دهد.
کتاب تدبری در قرآن
علم
محمدباقر بهبودی
