کتاب "ترجمه کاوی" اثری است به همت "بهاءالدین خرمشاهی" که در آن اگر نگوییم همه، می توان به جرات گفت که عمده ی مسائل تئوری و تجربی در امر بازگردانی از زبان های انگلیسی و عربی به زبان فارسی را مورد پوشش قرار داده است. خواننده با یک نگاه اجمالی به فهرست مندرجات کتاب "ترجمه کاوی"، متوجه ی عمقی که "بهاءالدین خرمشاهی" برای تالیف این اثر تا آن پیش رفته، خواهد شد. این اثر پربار که به گویاترین و فصیح ترین زبان ممکن به نگارش درآمده، در واقع از هشت قسمت تشکیل شده که هرکدام جنبه ی متنوعی از "ترجمه کاوی" را به خواننده نشان می دهند.
در بخش نخست کتاب که درآمد آن نیز هست، پنج گفت و گو و دو نقد آورده شده که طی آن "بهاءالدین خرمشاهی" ترجمه را به عنوان آمیزه ای از هنر و فن معرفی می کند و از پستی و بلندی های امر ترجمه می گوید. او در این بخش همچنین از ترجمه متون دینی سخن می گوید و اصطلاح شناسی در تاریخ نقد جدید را نیز مورد بررسی قرار می دهد. در بخش دوم اثر که اصول و مسائل ترجمه نام گرفته، به حدود بیست اصل و مساله اشاره می شود و در بخش سوم هم از اثرات همبستگی با ادبیات گذشته در ترجمه های امروزی صحبت می شود.
"بهاءالدین خرمشاهی" در "ترجمه کاوی"، فرهنگ های دو زبانه ی عربی - فارسی و انگلیسی - فارسی دویست سال اخیر را بررسی می کند و با اختصاص دادن دو بخش از کتاب به نظرها و نکته ها، سرانجام مباحث واژه گزینی فردی و جمعی و تاریخ ترجمه ی هزارساله را مورد توجه قرار می دهد.
کتاب ترجمه کاوی
ناهید
بهاءالدین خرمشاهی
